Reaksiyalarning molekulyarligi va tartibi

SO_2(g)  + O_2(g)  ® 2SO_3(g)
Geterogen katalizda katalizator va reaksiyaga kirishuvchi moddalar turli xil fazalarda bo’ladi. Masalan:
Fe _(k)
N_2(g)  + 3H_2(g)  ® 2NH_3(g)
MnO _2(k)
2H₂O_2(s) ® 2H₂O _(s)  + O _2(g)
Fermentlar biologik katalizatorlar bo’lib, organizmda modda almashinuvida sodir bo’ladigan turli reaksiyalarni boshqarib turadi.Fermentlar reaksiyaning borish sharoitiga ya’ni harorat, bosim, eritma muhiti (pH)ning ta’siriga juda sezgirdir. Kishi organizmida fermentlar ishtirokida 10 000 dan ortiq turli biokimyoviy reaksiyalar sodir bo’ladi. Organizmda saxarozaning oksidlanishi fermentlar ishtirokida million marta tezlashadi. Hozirgi vaqtda pepsin, tripsin, ribonukleaza, ureaza kabi ko’plab fermentlar kristall holda ajratib olingan.
Katalizator ta’sirining mohiyati shundaki u faollanish energiya sini kamaytiradi, natijada reaksiya tezligi keskin ortadi. Masalan A va B moddalar orasidagi reaksiya tezligi kichik, chunki faollanish energiyasi (Ea) katta. Agar katalizator ishlatilsa, u reaksiyaga kirishuvchi moddalardan birortasi bilan oraliq birikma hosil qiladi.
reaksiyalarning faollanish energiyalari kichik, shu sababli reaksiya tezllashadi. Bu jarayonlarni quyidagi tasvirlash mumkin:
sekin tez

1. 
   A + B ® A...B ® AB sekin
   

faollashgan
kompleks
tez tez tez tez

2. 
   A+ K ® A...K® AK + B ® AK...B ® AB + K tez
   

faollashgan oraliq faollashgan
kompleks mahsulot kompleks
Katalizator reaksiyaning issiqlik effektini o’zgartirmaydi.To’g’ri va teskari reaksiyalarnibir xilda tezlashtirib kimyoviy muvozanat hosil bo’lishini
tezlashtiradi.


Muvozanat konstantasi va termodinamik kattaliklar o'rtasidagi bog'liqlik. Muvozanat konstantalarining har xil shakllari va ular orasidagi bog'liqlik emf va muvozanat konstantasini toping
Muvozanat konstantasining qiymati asosiy termodinamik funktsiyalarga (,,) quyidagicha bog'liq:
bu erda Gibbs energiyasining o'zgarishi, universal gaz doimiysi, harorat, muvozanat konstantasi.
(45) tenglama izoterma tenglamasi deyiladi kimyoviy reaktsiya muvozanat holati uchun.
Shuni inobatga olgan holda siz quyidagilarni yozishingiz mumkin:
(45) va (46) aloqalar entalpiya omilining ham, entropiyaning ham qaytariladigan kimyoviy reaktsiyalarning muvozanat konstantasiga ta'sirini bevosita ochib berishga imkon beradi.