Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
38
maxsus dasturlarga, o’quv qo’llanmalariga va boshqalarga muvofiq kasbiy tayyorgarlik;
aholini qulay uy-joy, mebel, anjomlar, choyshablar, kiyim va poyafzal bilan ta’minlash;
rezidentlar uchun mutanosib ovqatlanishni tashkil etish;
Jihozlangan diagnostika va yordamchi xonalarda tibbiy va maslahat xizmatlari;
sanitariya-gigiena va epidemiyaga qarshi choralar;
madaniy ishlar;
sog’lomlashtirish va sport bilan shug’ullanish.
Markazda bo’lish uchun guvohlik beradigan barcha shaxslar, O’zbekiston Respublikasi 
qonunlariga binoan, ularni qo’llab-quvvatlashlari shart bo’lgan qarindoshlari borligidan 
qat’iy nazar, qabul qilinadi.
Markazga kirish uchun mumkin bo’lmagan holatlar:
a) maxsus statsionar davolanishni talab qiladigan asosiy kasallikning o’tkir va subakut 
bosqichlari;
b) kasalxonada davolanishni talab qiladigan har qanday paroksismal va tobora kuchayib 
boradigan ruhiy kasallik;
v) tez-tez tutib turadigan epilepsiya, tutqanoqqa moyillik, epileptik holat, ongning 
alomati, disforiya;
g) surunkali alkogolizm, giyohvandlik, shuningdek, surunkali alkogolizm yoki 
giyohvandlikning har qanday turi bilan asoratlanadigan boshqa kasalliklar.
Ijtimoiy himoya tizimining statsionar muassasalari sifatida pansionatlar ko’p yillar 
davomida reabilitatsiya funktsiyalarini bajarib kelmoqdalar. Ularning faoliyati profilli va 
tabaqalashtirilgan. Reabilitatsiya tadbirlari markazida tibbiy va ijtimoiy reabilitatsiya amalga 
oshiriladi. Ushbu muassasalarda tibbiy, ijtimoiy va mehnat reabilitatsiyasi to’g’risidagi 
asosiy tushunchalar mavjud.
Profilaktika kontingentning xususiyatlariga asoslangan bo’lib, ular bir qator omillar 
bilan belgilanadi: yoshi, kasallikning nozologik bog’liqligi, patologik namoyon bo’lishning 
og’irligi va boshqalar. Ushbu omillarni hisobga olgan holda umumiy tipdagi pansionatlar 
(nogironlar va keksalar uchun) va nevropatika psixiatriya maktab-internatlari rivojlanmoqda.
Nogironlar va keksalar uchun mo’ljallangan internat uylarida (umumiy tipdagi) og’ir 
surunkali kasalliklarga chalingan, shikastlanishlar, tug’ma nuqsonlar (bolalikdan nogironlar) 
va boshqalar bo’lgan ushbu muassasalarning faoliyati turlicha. Ularning faoliyatini farqlash 
o’z-o’zini parvarish qilish va harakatchanlik kabi mezonlarga asoslanadi.
Ko’rsatib o’tilgan holatlar munosabati bilan statsionar reabilitatsiya muassasalarida 
(ixtisoslashtirilgan pansionatlar), kontingentning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan 
holda, reabilitatsiya maqsadlari boshqacha.
Reabilitatsiya turidagi internat uylarida tibbiy reabilitatsiya asosiy tarkibiy qism bo’lib, 
somatik salomatlikni tiklash, tanadagi himoya o’rnini qoplash, moslashuv va moslashuv 
mexanizmlarini jonlantirish hisoblanadi.
Ushbu vazifalarni bajarish uchun reabilitatsion o’smirlarning pansionatlarida moddiy-
texnik baza mavjud: fizioterapiya xonalari, jismoniy mashqlar xonalari, massaj xonalari, 
oxyoterapiya xonalari, ortoterapiya va boshqalar.
Tibbiy reabilitatsiyani tashkil etishda giyohvand moddalarni iste’mol qilmaslik, 
qariyalarning motor faolligi va aqliy faolligini oshirishga yordam beradigan faollashtiruvchi 
vositalarga ustunlik beriladi.
Reabilitatsiya turidagi pansionatlarda ijtimoiy va ekologik reabilitatsiya muhim 
ahamiyat kasb etadi, bunda ham ijtimoiy, ham psixologik moslashuv hamda ijtimoiy va 
maishiy reabilitatsiya bir xil ahamiyatga ega. Birinchisi, internat maktabiga kirish bilan 
bog’liq qiyin vaziyatdan va yangi sharoitga moslashish qiyinchiliklaridan xalos bo’lishga 

---