2.2. Saylanba toplamnıń reprezentativligi hám onı támiynlew usılları.
Saylanba baqlaw maǵlıwmatları menen bas toplamdı sıpatlaw olardıń
ulıwmalastırıwshı kórsetkishleri arqalı ámelge asırıladı (1-keste). Bul ushın
tańlamalı bas toplamnıń barlıq qásiyetleri ózinde kórsetilgen bolıwı kerek. Eger
sıpatlama bas toplamnıń áhmiyetli qásiyetleri kórsetilse ol reprezentativ delinedi.
Saylanba qanshama reprezentativ bolıwına qaramastan, bas hám saylanba
kórsetkishler ortasında hámme waqıt parıq (ózgeris)lar boladı. Sebebi bas
toplamda saylanbaǵa kirgizilmegen basqa birliklerde boladı. Áne sol saylanbaǵa
kirgizilmegen birlikler nátiyjesinde júzege keletuǵın bas hám saylanba
kórsetkishler ortasındaǵı parqlar saylanbanıń reprezentativlik qáteleri dep ataladı.
1-keste
Bas hám saylanba toplamlardı sıpatlawshı kórsetkishler3
|
|
|
Kórsetkishler
|
Belgileniwi
|
|
|
Bas toplam
|
Saylanba toplam
|
Birlikler sanı
|
N
|
n
|
Bir belgige iye bolǵan birlikler sanı
|
M
|
m
|
Belgige iye bolǵan birlikler salmaǵı
|
𝑝 =
|
𝜔 =
|
Belgige iye bolmaǵan birlikler salmaǵı
|
q=p-1
|
1-ω
|
Belginiń ortasha muǵdarı
|
𝑥̅
|
𝑥̃
|
Belginiń disperciyası
|
𝜎2
|
𝜎̃2
|
Salmaq disperciyası
|
pq
|
ω(1-ω)
|
Saylanba qátesiniń muǵdarı hám onı anıqlaw usılları saylawdıń túri hám
ótkeriw sхemalarına baylanıslı. Statistikada saylanbanıń reprezentativligin
támiyinleytuǵın túrli saylaw usılları bar. Onda bólek hám gruppalap saylawǵa
bólinedi. Bólek tańlawda birlikler bas toplamnan bólek boladı. Al bólek gruppalap
tańlawda bolsa olar kishkene gruppalarǵa bólip alınadı. Bas toplamnan birliklerdi
saylap alıw kaǵıydalarına qarap saylaw tómendegi usıllarda ámelge asırıladı:
- tosınanlı (kútilmegen) saylaw;
- meхanikalıq saylaw;
- seriyalı saylaw;
- kombinaciyalı saylaw;
- tipli (rayonlastırıp) saylaw.
Do'stlaringiz bilan baham: |
