Referat Mavzu: O’zini boshqaraolmayotgan, dushmanona kayfiyat va tajovuzkor mijozlarga maslahat berish

Psixologik himoyaning ko’plab mexanizmlari tavsiflangan:
1. Ko’chirish. Bu beixtiyor qabul qilinmaydigan fikrlarni, da’vatlarni yoki his-tuyg’ularni ongsiz ravishda yo’q qilish jarayoni.
2. Regressiya. Ushbu mexanizm orqali ongsiz ravishda avvalgi moslashish darajasiga tushish amalga oshiriladi
istaklarni qondirish. Regressiya qisman, to’liq yoki ramziy bo’lishi mumkin. Odatda regressiya o’yinlarda, noxush hodisalarga reaktsiyalarda namoyon bo’ladi (masalan, ikkinchi bola tug’ilganda, birinchi tug’ilgan chaqaloq hojatxonadan foydalanishni to’xtatadi, so’rg’ich so’rashni boshlaydi va hokazo), mas’uliyat kuchaygan holatlarda, kasallik bo’lsa (bemorga ko’proq e’tibor va g’amxo’rlik kerak) ... Patologik shakllarda regressiya o’zini ruhiy kasalliklarda, ayniqsa shizofreniyada namoyon qiladi.
3. Loyihalash. Bu fikrlarni, his-tuyg’ularni, motivlarni va istaklarni boshqa shaxsga yoki ob’ektga havola qilish mexanizmi bo’lib, uni shaxs ongli darajada rad etadi. Ushbu mexanizm ko’pincha etuk va zaif odamlarda qo’zg’atiladi. Patologiya holatlarida proektsiya xayolni haqiqatdan ajratish qobiliyati yo’qolganda gallyutsinatsiyalar va xayollarga olib keladi.
4. Introjection. Bu shaxs yoki ob’ektning ramziy ichki ko’rinishi (qo’shilishi). Mexanizmning harakati proektsiyaga qarama-qarshi. Introjection shaxsiyatning erta rivojlanishida juda muhim rol o’ynaydi, chunki ota-ona qadriyatlari va ideallari uning asosida o’zlashtiriladi. Mexanizm motam paytida, yaqinlarini yo’qotish bilan yangilanadi. Introjeksiyon yordamida sevgi ob’ektlari va o’zini o’rtasidagi farqlar yo’q qilinadi.
5. Ratsionalizatsiya. Bu aslida qabul qilinishi mumkin bo’lmagan fikrlarni, his-tuyg’ularni, xatti-harakatlarni oqlaydigan mudofaa mexanizmi.
6. Intellektualizatsiya. Ushbu mudofaa mexanizmi hissiy tajriba va hissiyotlarni yo’q qilish uchun intellektual resurslardan abartılı foydalanishni o’z ichiga oladi. Intellektualizatsiya ratsionalizatsiya bilan chambarchas bog’liq va hissiyotlar tajribasini ular haqidagi mulohazalar bilan almashtiradi (masalan, haqiqiy sevgi o’rniga sevgi haqida gapirish).
7. Kompensatsiya. Bu haqiqiy va tasavvurdagi kamchiliklarni bartaraf etish uchun ongsiz ravishda urinishdir. Kompensatsiya ijtimoiy bo’lishi mumkin
maqbul (ko’r odam taniqli musiqachiga aylanadi) va qabul qilinishi mumkin emas (past bo’ylik uchun tovon - kuch va tajovuzkorlikka intilish orqali; nogironlik uchun kompensatsiya - qo’pollik va nizo bilan). SHuningdek, ular to’g’ridan-to’g’ri kompensatsiyani (bila turib yutqazayotgan sohada muvaffaqiyatga intilish) va bilvosita kompensatsiyani (o’zini boshqa sohada o’rnatishga intilish) ajratadilar.
8. Reaktiv shakllanish. Ushbu mudofaa mexanizmi anglash uchun qabul qilinmaydigan impulslarni gipertrofiyalangan, qarama-qarshi tendentsiyalar bilan almashtiradi. Himoya ikki bosqichli xarakterga ega. Birinchidan, qabul qilinmaydigan istak bostiriladi, so’ngra uning antitezi kuchayadi.
9. Rad etish. Bu ongli darajada qabul qilinishi mumkin bo’lmagan fikrlarni, his-tuyg’ularni, istaklarni, ehtiyojlarni yoki haqiqatni rad etish mexanizmi. Rad etishning ibtidoiy mexanizmi bolalarga ko’proq xosdir (agar siz boshingizni choyshab ostiga yashirsangiz, u holda haqiqat mavjud bo’lmaydi). Kattalar ko’pincha inqirozli vaziyatlarda (davolanib bo’lmaydigan kasallik, yaqinlashib kelayotgan o’lim, yaqin kishining yo’qolishi va boshqalar) rad etishda foydalanadilar.
10. Ofset. Bu hissiyotlarni bitta ob’ektdan maqbul o’rinbosarga yo’naltirish mexanizmi. Ko’chirish fobik reaktsiyalarda, behush holatda yashiringan mojarodan tashvish tashqi narsaga o’tganda namoyon bo’ladi.
Psixologik konsultatsiyalarda biz xavotirni engish uchun nomuvofiq himoya mexanizmlaridan foydalanishga moyil bo’lamiz.