Referat mavzulari ro’yxati

 QUMNING ZICHLIGINI ANIQLASH (dala usuli bilan) 
Asboblar. Piknometr (zichlikni aniqlovchi asbob), tarozi, quritish javoni, 
elak. 
Ishlash tartibi. Qumning haqiqiy zichligi hajmi 100 ml va bo‘ynida belgisi bor 
piknometrda aniqlanadi. Qumning o‘rtacha namunasidan 30-40 g tortib olib, 
dumaloq teshikli (teshikning diametri 5 mm) g‘alvirda elanadi. G‘alvirdan o‘tgan 
qum boks yoki chinni kosaga solinib, massasi o‘zgarmaguncha quritish javonida 
110±5°S haroratda quritiladi. So‘ngra kosani eksikatorda o‘tkir sulfat kislota yoki 
suvsiz kalsiy xlorid tepasida tutib, qum uy haroratigacha sovitiladi. Quritilgan 
qumdan ikki marta 10 g dan tortib olinadi va ular alohida-alohida piknometrga 
(10g dan) solinadi. Piknometrlar toza, quritilgan va tarozida tortib massasi 
aniqlangan bo‘lishi lozim. Qum solingan har bir piknometr tarozida tortiladi. Keyin 
ularga (hajmining 2/3 qismigacha) distillangan suv quyiladi va aralashtiriladi, 
keyin piknometrlar qumli yoki suvli vannaga qiya holda joylanadi. Qum 
zarralaridagi havo pufakchalarini chiqarib yuborish uchun piknometrdagi suv 
(qum) qaynatiladi; havo pufakchalari chiqib ketgach, piknometr latta bilan artiladi, 
uy haroratigacha sovitiladi. Piknometrga qo‘shimcha distillangan suv (bo‘ynidagi 
chiziqchaga etkazib) quyiladi va tarozida tortiladi. Keyin piknometrdan suv va qum 
bo‘shatib olinib, piknometr yaxshilab chayiladi va bo‘ynidagi chiziqchaga etkazib 
distillangan suv quyiladi va yana tarozida tortiladi. Qumning haqiqiy zichligi 
0,01g/sm
3
 gacha aniqlikda hisoblanadi.
№ 
Olingan qum 
miqdori, g 
Olingan hajm, 
sm
3 
Siqib chiqarilgan 
hajm, sm
3 
Qumning 
zichligi, g/ sm
3
1
2

---

Zichlikning o‘rtacha qiymati- . . . .g / sm
3
Hisoblash formulasi:
)
(
)
(
3
2
1
1
m
m
m
m
m
m
c
q








Bu erda: 
m
 - piknometrning qum bilan birgalikdagi massasi, g; 
1
m
 - bo‘sh piknometrning massasi, g; 
2
m
- piknometrning distillangan suv bilan birgalikdagi massasi, g; 
3
m
- distillangan suv va qum solingan piknometrning havo pufakchalari 
chiqarilib tashlangandan keyingi massasi, g; 
с
