Referat mavzulari ro’yxati

Ishlatilishi: 
Qurilish montaj ishlarida, akustik material sifatida, truboprovodlarda. Shisha 
paxta mineral paxtaga nisbatan yaxshiroq xossalarga ega, lekin u qimmatroq bo’lgani 
uchun kamroq ishlatiladi. 
Shisha kristall ham, amorf ham, suyuqlik ham emas. Shisha – bu qattiq agregat 
holatning alohida shakli bo‘lib, uni shisha ko‘rinishli yoki shisha sifatli deb nomlash 
qabul qilingan. 
Ko‘pgina silikat tizimlar suyuq, kristal yoki shishavand holatda olinishi 
mumkin. Ammo shishavand holat uchun xarakterli tomoni shundaki, suyuq holatdagi 
modda shishavandga o‘tish jarayoni qaytariluvchi bo‘lib, shishavand holatdagi modda 
kristallga aylanish jarayoni qaytarilmasdir, ya’ni kristall moddalardan shishani uni 
eritmasdan olish mumkin emas. Moddalarning aylanish sxemasi 4-rasmda 
ko‘rsatilgan. 
Moddaning kristall va shishavand tuzilishlarni o‘zaro taqqoslab, shuni ko‘rish 
mumkinki, kristallar: tartib, aniqlik, uzluklilik tushunchalari bilan (oxirgisi yarim 
Suyq 
Kristal 
Shishavand 
6-1--rasm. Modda aylanish sxemasi 

---

150 
kristallarga tegishli), shisha esa – tartibsizlik, noaniqlik, uzluksizlik tushunchalari bilan 
xarakterlanadi. 
Kristallanishga moyil mineral tola haroratga kam chidamlidir. Mineral tolaning 
kristallanishga moyilligi uning kimyoviy tarkibiga bog‘liq va tolaning oksid tarkibidan 
asosiy tarkibga o‘tishiga ko‘ra kuchayadi. 
G‘OVAKLIKNI ANIQLASH 
G‘ovaklik material hajmining havo bo‘shliqlari bilan to‘lganlik darajasini 
belgilaydi. 
G‘ovakli qurilish materiallarining sifatini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. 
G‘ovaklik orqali materiallarning mustahkamligini, suv shimuvchanligini, suv 
o‘tkazuvchanligini, issiqlik o‘tkazuvchanligini, tovush o‘tkazuvchanligini, kislotaga 
chidamligini va boshqa xossalarini aniqlash mumkin. 
G‘ovaklik quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
%
100
1
F
.
z
.
h
z
'.
o











bu yerda 

h.z.
– materialning haqiqiy zichligi, g/sm
3
. 

o'.z.
– materialning o‘rtacha zichligi, g/sm
3
. 
Ba’zi qurilish materiallarining g‘ovakligi quyida keltirilgan: (protsent hisobida). 
po‘lat, shisha
- 0 
granit
- 0

2 
ohaktosh
- 11

35 
g‘isht
- 25

35 
og‘ir beton
- 4

15 
gazbeton
- 77

85 
g‘ovakliplastmassa - 90

95 
Agarda materialdagi g‘ovaklarning o‘lchami millimetrning yuzdan biridan (0,01 
mm) oshmasa bunday materiallar mayda g‘ovakli deb ataladi. 
Materialning o‘lchami 0,1 mm dan 1-2 mm gacha bo‘lsa, bunday materiallar yirik 
g‘ovakli materiallar deyiladi. 
Haqiqiy va o‘rtacha zichliklar asosida hisoblab topilgan g‘ovaklik natijalari 5-
jadvalga yoziladi. 
Materiallar g‘ovakligini aniqlash. 
Tartib № O‘rtacha zichlik, g/sm
3
Haqiqiy zichlik g/sm
3
G‘ovaklik, 
% 
1 
2 
3