Referat mavzulari

 
Sanoat korxonalari chiqindi suvlarini tozalash va zararsizlantirish. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakul'tetining  talabalariga  sanoat  chiqindi 
suvlarini  tozalash  va  zararsizlantish  usullari  to‘g‘risida  ma'lumot  berish  va  ushbu  usullariga 
gigienik baho berishga urgatish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Talabalarga  O‗zbekiston  Respublikasidagi  tabiiy  boyliklaridan  biri 
suv  havzalarining  ifloslanishini  oldini  olishda  qo‘llaniladigan  chora  tadbirlar  ishlab  chiqishida  
va  kundalik  sanitariya  nazoratida  joriy  etishga  urgatish.  Ushbu  chora  tadbirlaridan  biri  sanoat 
chiqindi suvlarini tozalash va zararsizlantirish usullari samaradorligini gigienik baholashdir.  
Ma'ruzaning  vazifalari:  Talabalarga  ochiq  suv  havzalarni  sanitariya  muxofaza  kilishda 
chora  tadbirlar  ishlab  chiqish  to‘g‘risida  ma'lumotlar  berish.  Ochiq  suv  havzalariga  sanoat 
chiqindilari suvlarini tashlashdan avval kerak buladigan tozalash usullarini aniqlash ularning ish 
samaradorligini baholash. 
Ma'ruzaning  qisqacha  mohiyati:  Biz  bilamizki  sanoat  chiqindi  suvlarini  ochiq  suv 
havzalariga tashlash sanitariya koida va me'yorlariga rioya kilishni talab kiladi. Shu munosabat 
bilan  sanoat  chiqindi  suvlarini  tashlashdan  avval  bir  necha  tozalash  usullarini  kullab  sanoat 
chiqindi  suvini  suv  havzasining  sanitariya  holatiga  salbiy  tasir  ko‘rsatmaydigan  tozalash 
usullaridan  o‘tkazib  tashlash  kerak.  Ma'ruzada  sanoat  chiqindi  suvlarini  tozalash  va 
zararzizlantirish usullari va uning gigienik ahamiyati ko‘rib chiqiladi.  
 
Kanalizatsiya, uning sanitariya epidemiyaga qarshi ahamiyati. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga  dunyoda,  shuningdek 
O‗zbekistonda  suv  havzalarini  sanitariya  muxofazalash  muammolarini  yechishda 
kanalizatsiyaning  ahamiyati,  hamda  aholi  o‘rtasida  yuqumli  kasalliklarni  keliyub  chiqishdagi 
urni to‘g‘risida ma'lumot berish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Suv  havzalarini  ifloslanishi  insonlarni  salomatligiga,  maishiy 
turmush  tarziga,  atrofmuhitga  va  ekologik  muvozanatga  kanday  ta'sir  ko‘rsatishi  haqida 
tushuntirish ishlarini olib borish. Shu bilan birga suv havzalarini ifloslanishida kanalizatsiyaning 
tutgan urni haqida tushunchalar berish. 
Ma'ruzaning vazifasi: Bulajak sanitariya shifokoriga suv havzalarini ifloslanishini oldini 
olish  choratadbirlarini  ishlab  chiqish  va  suv  havzalarini  sanitariya  muxofazalashda  davlat 
sanitariya nazoratini o‘tkazish va unda kanalizatsiyaning ahamiyatini urgatish. 
Ma'ruzaning  qisqacha  mohiyati:  Aholii  salomatligini  saqlashda  kanalizatsiyaning 
ahamiyati, uning turlari, va ularga qo‘yiladigan gigienik talablar hamda kanalizatsiya orqali suv 
havzalarini  ifloslanishdan  snitariya  muxofazalash  va  tashki  muhit  ekologiyasini  tabiiy  saqlab 
kolishga  hamda  kanalizatsiya  tarmoklari  ustidan  DSN  o‘tkazishda  shifokorining  burchi  va 
vazifalarini urganish  
 
Aholii turar joylari tuprogi va uni ifloslanitiruvchi manbalar. 
Ma'ruzaning maqsadi: tib. prof. Fakulteti talabalariga dunyoda, shuningdek O‗zbekiston 
Respublikasida tuprokning ifloslanishdan sanitariya muxofazalash muammolarini yuzaga kelish 
sabablari  va  ularning  oldini  olish  to‘g‘risida  ma'lumotlar  berish.  Shuningdek  tuprokni 
ifloslantiruvchi  manbalar,  ularning  tasnifnomasi  va  tuprok  orqali  yuqumli  va  endemik 
kasalliklarni kslib chiqishi sabablari, roli haqida tushunchalar berish. 

 
167 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Talabalar  o‘rtasida  tuprokni  insonlarning  salomatligiga  sanitariya 
maishiy turmush tarziga urab turgan atrof muhitga va ekologik muvozanatga kanday salbiy tasir 
ko‘rsatishi mumkinligi haqida tarbiyaviy tushuntirish ishlarini olib borish. 
Maruzaning  vazifasi:  Bulajak  sanitariya  shifokorlariga  tuprokning  ifloslanishini  oldini 
olish choratadbirlarini ishlab chiqish hamda muxofazalash bo‘yicha Davlat sanitariya nazoratini 
o‘tkazishni tashkillashtirishni urgatish . 
Maruzaning qisqacha mohiyati: 
Tuprok  uning  gigienik,  endemik,  epidemiologik        va      boshqa      ahamiyatlari      tarkibi    
turlari  ifloslanish  darajalari  unda  qo‘llaniladigan  kopuniy    meyoriy  xujjatlar  to‘g‘risida 
malumotlar  berish.Ularning  inson  salomatligiga  ekologiya   va  atrof  muhitga kanday salbiy 
tasir ko‘rsatishi to‘g‘risida va ularni oldini olish  choratadbirlarini ishlab chiqishga urgatish.  
 
Aholi turar joylarini sanitariya tozalash holati, foydalaniladigan usullar va ularni 
baholash. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga  dkneda  shuningdek 
O‗zbekiston Republikasida aholii yashash punklarini chiqindilardan sanitariya tozalash tizimlari 
boyokichlari  kulanadigan  usullari,  hamda  tozalashning  gigienik  va  epidemilogik  ahamiyati 
haqida tushinchalar berish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Talabalar  o‘rtasidagi  aholi  yashash  punktlarini  kattik  suyuk  va 
sanoat  chiqindilardan  tozalash  insolarninglaridan  tozalashg  insolarning  solomatligiga  sanitariya 
turmish  tarziga  urab  turgan  atrof  muhitga  va  ekologiya  muazanatiga  kanday  salbiy  ta'sir 
ko‘rsatish mumkunligi haqida tarbyaviy – tushintirish ishlpri olib borish. 
Ma'ruzaning vazifasi: Buljak sanitariya shifokorlariga aholi yashash punktlarini  maiishiy 
chiqindlardan  tozalash  bueicha  choratadbirlarni  ishlab  chiqarish  hamda  Davlat  sanitariya 
nazorptini o‘tkazishni tashkillashtirishni urgatish.  
Ma'ruzaning  qisqacha  mohiyati:  Aholii  yashash  punktlarini  kattik  maeishiy  suyuk  va 
sanoat  chiqindlarda  tozalash  uni  tashkilashtirish  va  utkaishda  kulaniladigan  konuniymeoriy 
xujjatlar to‘g‘risida malumotlarni berish chiqindilarni ygish saqlash tashib  ketish zararsizlantrish 
aholii salomatligiga atrof muxutga tasiri ularni oldini olish uchun ishlab chiqishga urgaish. 
 
Kimyoviy moddalarning tuprok muhitida gigienik me'erlashtirish. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Talabalarga  tuprokning  ifloslanishida  sanitariya  muxofazalash 
muommalarini yuzaga kelish sabablarini   va ularning oldini olish to‘g‘risida ma'lumotlar berish. 
Taribiyaviy  makksadi:  Talabalar  o‘rtasida  tuprokni  insonlarning  salomatligi,  turmush 
tarziga,  atrof  muhit  va  ekologik  muvozanatga  salbiy  ta'sir  ko‘rsatishi  mumukinligi  haqida 
tarbiyaviy tushintirish ishlarini olib borish. 
Ma'ruzaning  vazifasi:  Bulojak  shifokorga    tuprokning  ekzogen  va  endogen  moddalar 
Bilan ifloslanishi oldini olish, chora tadbirlarini ishlab chiqishga asoslangan. 
Ma'ruzaning qisqacha mohiyati. Tuprokda uchraydigan kimyoviy  moddalar  to‘g‘risida 
ma'lumot  berish,  REM  aniqlashni  gigienik  asoslarini  yoritish,  shu  asosida  konuniy    xujjatla 
ishlab   chiqishga asoslangan. 
Sanoat chiqindilarni turkumlari va zararsizlantirishni sanitariya nazorati. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Talabalarni  tashki  muhitni  ifloslantiruvchi  ma'nba  bulmish 
korxona  chiqindilarni  kelib  chiqish  holati  zararsizlantirishni  uziga  xos  xusuvsiyatlarini  to‘g‘ri 
tashkil kilish to‘g‘risidagi ma'lumot berish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Korxona  chiqindilarini  zararsizlantirishni  uziga  xos  xususiyatlarini 
to‘g‘ri tashkil kilish to‘g‘risida ma'lumot berish. 
Ma'ruzaning  vazifasi:  Korxona  chiqindilarini  zararsizlantirish  muammolarini  yuzaga 
kelish sabablari va ularni oldini olish to‘g‘risida tushunchaga ega bo‘lish. 
Ma'ruza  qisqacha  mohiyati:  Korxona  chiqimdilarni  zararsizlantirishni  tushri  xal 
kilmaslik inson salomatligiga ta'sir ko‘rsatishi haqida ma'lumot berish. 
 

 
168 
Aholi turar joylarini sanitariya tozalash tizimlari  
ustidan Davlat sanitariya nazorati. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga  duneda  shuningdek 
O‗zbekiston Republikasida aholii yashash punklarini chiqindilardan sanitariya tozalash tizimlari 
boyokichlari  kulanadigan  usullari,  hamda  tozalash    ning  gigienik  va  epidemilogik  ahamiyati 
haqida tushinchalar berish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Talabalar  o‘rtasidagi  aholi  yashash  punktlarini  kattik  suyuk  va 
sanoat  chiqindilardan  tozalash  insolarning  salomatligiga  sanitariya  turmush  tarziga  urab  turgan 
atrof  muhitga  va  ekologiya  muazanatiga  kanday  salbiy  ta'sir  ko‘rsatish  mumkunligi  haqida 
tarbyaviy – tushintirish ishlari olib borish. 
Ma'ruzaning  vazifasi:  Bulajak  sanitariya  shifokorlariga  aholi  yashash  punktlarini 
maiishiy  chiqindilardan  tozalash  bo‘yicha  choratadbirlarni  ishlab  chiqarish  hamda  Davlat 
sanitariya nazoratini o‘tkazishni tashkillashtirishni urgatish.  
Ma'ruzaning  qisqacha  mohiyati:  Aholii  yashash  punktlarini  kattik  maeishiy  suyuk  va  
sanoat  chiqindlarda  tozalash  uni  tashkilashtirish  va  utkaishda  kulaniladigan  konuniymeoriy 
xujjatlar to‘g‘risida malumotlarni berish chiqindilarni ygish saqlash tashib ketish zararsizlantrish 
aholii salomatligiga atrof muxutga tasiri ularni oldini olish uchun ishlab chiqishga urgaish. 
 
Aholi yashash joylari atmosfera xavosining ifloslanish muommolari.Atmosfera xavosini 
ifloslantiruvchi ma'nbalar. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Talabalarni  Davlat  sanitariya  epidemiologiya  nazorat  markazi 
atmosfera xavosini sanitar muxofaza kilishning asosiy muommolari bilan tanishish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Dav  SEIM  yetuk  mutaxassis  bulib  yetishish  uchun  talaba  chukur 
amaliy va nazariy bilimlarni egallashlari kerak. 
Ma'ruzaning vazifalari. 
1 .Xizmat ko‘rsatish xudularida atmosfera xavosini ifloslanishi bo‘yicha sanitar holatlarini 
gigienik baholash usullarini talabalarga urgatish. 
2.Aholini yashash joylari atmosfera xavosini gigienik baholashni urgatish. 
3.Aholini yashash joylari atmosfera xavosini labaratoriya nazoratini tashkil kilish; 
4.Atmosferaga xavosini ifloslanishini  aholii salomatligiga va sanitar maishiy sharoitlariga 
tasirini bashorat kili shva baholash. 
Ma'ruzaning qisqacha mazmuni. 
Xozirgi  davrdasanoat  ishlab  chiqarish,  elektr  energiyasi  motorli  transport  vositalaridan 
foydalanishni  tez  rifojlanib  borish  okibatida  atmosfera  xavosini  muxofaza  kilish  muammolari 
utkir  tus  olib  bormokda.  Bu  omillar  atmosfera  xavosini  ifloslanishi  dolzarb  muommolarni 
aniqlaydi. 
ITP  tabbiy  zaxiralardan,  sanoat  korxonalarida  kimyoviy  moddalarning  ruyxatini 
ko‘payishiga  olib  keldi.  Agar  20asr  boshlarida  19ta  kimyoviy  elementdan  foydalanilgan 
bulsa,asr  o‘rtalariga  kelib  50  ta  ga,  70  yillarda  esa  100  tadan  ortib  ketdi.  Respublikamiz 
mustakillik  yillarida  ularning  soni  yana  bir  necha  yuzaga  oshdi.  Ularning  sonini  ortib  borishi 
atmosfera xavosini sifat.va tarkibiga kata tasir ko‘rsatadi. 
Sanoat  ishlab  chiqarishning  masshtabini  va  strukturasini  ITJ  okibatida  urganishikatorida 
urbanizatsiya jarayonini tez utishi ham muammoni chukurlashishiga sabab bulmokda. 
 
Atmosfera xavosining ifloslanishini aholi  
salomatligiga ta'siri. 
Ma'ruzaning maqsadi: Talabalarga atmosfera щavosining ifloslanishi aholi salomatligiga 
va  sanitariya  turmush  sharoitlariga  salbiy  ta'siri  va  undan  kelib  chiqadigan  kasalliklar  hamda 
ularni o‗rganish uslublariga o‗rgatish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Kommunal  gigiena  sohasi  bo‗yicha  shifokorlar  yuqori  kasb 
mahoratiga  va  nazariy  tayyorgarlikka  ega  bo‗lishi  kerak,  ayniqsa  aholi  turar  joylaridagi 
atmosfera  havosining  toza  va  sof  bo‗lishi  va  unga  bog‗liq  aholi  salomatligini  o‗rganish 

 
169 
mhammolarini to‗g‗ri yecha bilishlari kerak, shuning uchun mutaxassis berilgan majburiyatlariga 
ma'suliyat bilan qarashi kerak. 
Ma'ruzaning  vazifasi:  Talabalarni  atmosfera  havosini  ifloslanishi  aholi  salomatligiga  va 
sanitariya  turmush  sharoitiga  salbiy  ta'sir  etishni  ilmiy  asoslari  va  ushbu  ta'sirga  gigienik  baho 
berish uslublariga o‗rgatish. 
Ma'ruzaning qisqacha mohiyati: 
Atmosfera havosining turli buzilishlari asosan XIX asrdan boshlab tez rivojlana boshlaydi. 
Bu  ayniqsa  XX  asrda  misli  ko‗rilmagan  darajaga  yetdi.  yer  kurrasi  g‗oyat  katta,  undagi  turli 
sanoat korxonalari fabrikalar, avtotransport vositalari va xalq xo‗jaligining boshqa tarmoqlaridan 
ajralib chiqayotgan zararli omillar beqiyos. 
Masalan: DDT preparati inson qahami yetmagan Antarktida muzliklarida 2500 tonnagacha 
yig‗ilib  qolganligi  haqida ma'lumotlar bor, hattoki  hozir oq ayiqlar tyulenlar va pingvinlarning 
jigar to‗qimalarida DDT preparati qoldiqlari borligi aniqlangan. Yuqoridagidan ko‗rinib turibdiki 
atmosfera  havosining  ifloslanishi  inson  salomatligiga  va  sanitariya  turlari  tarziga  salbiy  ta'sir 
ko‗rsatadi. 
 
Dori vositalarini atmosfera xavosida gigienik me'yorlashtirish. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga  aholi  yashash  punktlari 
atmosfera  xavosida  dorivor  vositalarni  me'yorlashtirish  usullari  va  prinsiplarini  baholashga 
urgatish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Kommunal  gigiena  sohasi  bo‘yicha  shifokorlar  yukori  kasb 
maxoratiga  va  nazariy  tayyorgarlikka  hamda  jamiyat  siyosiy  ta'limiga  ega  bo‘lishi  kerak. 
Ayniksa  aholii  yashash  joylaridagi  atmosfera  xavosini  asosiy  ifloslantiruvchi  manbalar  sanoat 
korxonlarini to‘g‘ri loyixalashtirish va kurishni  yecha bilishlari kerak. Shuning uchun mutaxasis 
berilgan majburiyatlarga ma'suliyat bilan karashi kerak.  
Ma'ruzaning  vazifasi:  talabalarga  aholi  yashash  punktlari  atmosfera  xavosida  dorivor 
vositalarni me'yorlashtirish  prinsiplarini gigienik baholash usullariga urgatish. 
Ma'ruzaning  qisqacha  mazmuni:  Fan  va  texnikaning  rivojlanishi    ayniksa  atmosfera 
xavosining  asosiy  ifloslantiruvchi  manba    sanoat  korxonalarining  kundankunga  turi  ishlab 
chiqarayotgan  maxsulotlar  xajmi  hamda  atmosfera  xavosiga  chiqarayotgan  chiqindilar  miqdori 
oshib  bormokda.  Ayniksa  xozirda  sanoat  korxonalari  tomonidan  ishlab  chiqarilayotgan  va 
amaliyotda qo‘llanilayotgan dorivor vositalarning turlari ortib bormokda. Bu sanitar shifokorlari 
oldiga  mas'ulyatli  vazifa  ya'ni  atmosfera  xaosining  ifloslanish  darajasini  pasaytirish    va  aholii 
salomatligiga,  sanitariya  turmush  tarziga  salbiy  ta'sirini  oldini  olishdek  muxim  masalalarni 
yechishdek  vazifalarni  kuymokda.  Ushbu  vazifalarni  yechishda  atmosfera  xavosida  dorivor 
vositalarning gigienik me'yorlarini ishlab chiqish va ilmiy jixatdan asoslash muxim rol uynaydi.  
 
Zaharli moddalarni atmosfera xavosida gigienik me'yorlashtirish prinsiplari va usullari. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga    atmosfera  xavosida 
zaharli  kimyoviy  moddalarning  gigienik  me'yorlashtirish  usullari  va  prinsiplarini  baholashga 
urgatish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Kommunal  gigiena  sohasi  bo‘yicha  shifokorlar  yukori  kasb 
maxoratiga  va  nazariy  tayyorgarlikka  ega  bo‘lishi  kerak,  ayniksa  aholii  turar  joylaridagi 
atmosfera  xavosining    toza  va  sof  bo‘lishi  va  uning  tarkibini  tabiiy  saqlab  kolishga  karatilgan 
muammolarni  to‘g‘ri  yecha  bilish  kerak,  shuning  uchun  mutaxasis  berilgan  majburiyatlarga 
mas'ulyat Bilan karashi kerak. 
Ma'ruzaning  vazifasi:  talabalarga  atmosfera  xavosida  kimyoviy  zaharli  moddalarni 
me'yorlashtirish va prinsiplarini gigienik baholash usullarini urgatish.  
Ma'ruzaning qisqacha mohiyati. 
Gigiena    fani  atmosfera  xavosidagi  zaharli  moddalarning  ruxsat  etiladigan    miqdorini 
aniqlash borasida bir kancha Amaliy tadbirlarni joriy etdilar. Xozir gigienistlar 1 m3  atmosfera 
xavosida  ifloslantiruvchi  moddalarning  ruxsat  etiladigan  miqdorini  ishlab  chiqish  usullarini 

 
170 
ishlab chiqkanlar.  
Ruxsat  eitladigan  miqdor  (REM)ning  ishlab  chiqarilganligi  Fantexnika  tarakkiyotining 
muxim  yutuklaridan  biridir.  Ilmiy  asosda  ishlab  chiqilgan  REM  vositasida  sanoat  korxonalari 
uzlarining iflos chiqindilarini shu me'yordan oshirmaslikka xarakat kiladilar.  
Shuni kayd kilib utish kerakki gigiena fani REM ishlab  chiqarish asoslarini birinchi bulib 
yaratdilar.  
 
Atmosfera xavosini muxofazasi bo‟yicha loyixalashtirish bockichlariga sanitariya talablar. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga  aholi  yashash  punktlari 
atmosfera  xavosini  sanitariya  muxofazalashda  sanoat  korxonalarini  to‘g‘ri  loyixalashtirish  va 
ularni  kurishga  bulgan  gigienik  talablarga  javob  berishni  tekshirish  usullarini  baholashga 
urgatish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Kommunal  gigiena  sohasi  bo‘yicha  shifokorlar  yukori  kasb 
maxoratiga  va  nazariy  tayyorgarlikka  hamda  jamiyat  siyosiy  ta'limiga  ega  bo‘lishi  kerak. 
Ayniksa  aholii  yashash  joylaridagi  atmosfera  xavosini  asosiy  ifloslantiruvchi  manbalar  sanoat 
korxonlarini  to‘g‘ri  loyixalashtirish  va  kurishni    yecha  bkilishlari  kerak.  Shuning  uchun 
mutaxasis berilgan majburiyatlarga ma'suliyat bilan karashi kerak.  
Ma'ruzaning  vazifasi:  talabalarga  aholi  yashash  punktlari  atmosfera  xavosini  sanitariya 
muxofazalashda  sanoat  korxonalarini  to‘g‘ri  loyixalashtirish  va  loyixa  bo‘yicha  sanitariya 
xulosasini berish usullarini urgatish. 
Ma'ruzaning  qisqacha  mazmuni:  Fan  va  texnikaning  rivojlanishi    ayniksa  atmosfera 
xavosining  asosiy  ifloslantiruvchi  manba    sanoat  korxonalarining  kundankunga  turi  ishlab 
chiqarayotgan  maxsulotlar  xajmi  hamda  atmosfera  xavosiga  chiqarayotgan  chiqindilar  miqdori 
oshib  bormokda.  Bu  sanitar  shifokorlari  oldiga  mas'ulyatli  vazifa  ya'ni  atmosfera  xaosining 
ifloslanish  darajasini  pasaytirish    va  aholii  salomatligiga,  sanitariya  turmush  tarziga  salbiy 
tasirini oldini olishdek muxim masalalarni yechishdek vazifalarni kuymokda. Ushbu vazifalarni 
yechishda  sanoat  korxonalarini  konuniy  me'yoriy  va  gigienik  talablarga  rioya  kilgan  xolda 
loyixalashtirish  va  kurish  asosiy  rolni  uynaydi.  Chunki  OSN  da  sanitariya  shifokori  ushbu 
masalani to‘g‘ri yecha bilsa keyingi KSN da uning ish faoliyati bir muncha yengillashadi.  
 
Atmosfera xavosini  muxofazasi bo‟yicha tadbiriy choralar tizimi. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  tibbiyot  profilaktika  talabalariga  atmosfera  havosining 
ifloslanishining  oldini  olishga  qaratilgan  chora  –  tadbirlar  ishlab  chiqishga  va  ularning 
samaradorligini gigienik baholashga o‗rgatish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Kommunal  gigiena  sohasi  bo‗yicha  shifokorlar  yuqori  kasb 
mahoratiga  va  nazariy  tayyorgarlikka  ega  bo‗lishi  kerak,  ayniqsa  aholi  turar  joylaridagi 
atmosfera  havosining  toza  va  sof  bo‗lishi  va  uning  tarkibini  tabiiy  saqlab  qolishga  qaratilgan 
muammolarni to‗g‗ri yecha bilishlari kerak, shuning uchun mutaxassis berilgan majburiyatlariga 
ma'suliyat bilan qarashi kerak. 
Ma'ruzaning  vazifasi:  Talabalarga  atmosfera  havosining    sanitariya  muhofazasiga 
qaratilgan chora tadbirlarni to‗g‗ri ishlab chiqish va ularning samaradorligini gigienik baholash 
uslublariga o‗rgatish. 
Ma'ruzaning qisqacha mohiyati: 
Aholi  yashash  punktlaridagi  atmosfera  havosining  turli  xil  iflosliklar  bilan  ifloslanishini 
ayniqsa XX asrning ikkinchi yarmiga kelib, to‗qimachilik, metallurgiya va boshqa sanoatlarning 
keyokin  rivojlanishi  kimyo  va  fizika  sohasidagi  yangi  ixtirolar,  yangi  kimyoviy  moddalarning 
kafsh  etilishi  va  qo‗llanilishi  atmosfera  havosining  keyokin  ifloslanishiga  sabab  bo‗ldi,  bu  esa 
aholi  salomatligiga  va  sanitariya  turmush  tarziga  salbiy  ta'sir  ko‗rsata  boshladi.  Shu  sababli 
sog‗liqni  saqlash  muassasalari  chunonchi  sanitariya  shifokorlari  oldiga  ma'suliyatli  vazifalar, 
ya'ni  atmosfera  havosini  ifloslanishdan  sanitariya  muhofaza  qilish  chora  –  tadbirlarini  ishlab 
chiqish va qo‗llash vazifalarini qo‗ydi. 
 

 
171 
Turar joy binolarini rejalashtirishning gigienik asoslari. 
Ma'ruzaning  maqsadi:  Tibbiy  profilaktika  fakulteti  talabalariga  turarjoy  binolarining 
rejalashtirish  va  obodonlashtirishni  gigienik  asoslari  hamda  uning  aholining  sanitariya  turmush 
tarziga salomatligiga kanday tasir ko‘rsatishi haqida ma'lumotlar berish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  Turar  joy  binolarining  to‘g‘ri      gigienik  rejalashtirmaslik  va 
obodonlashtirmaslik  aholi  salomatligiga  va  sanitariya  turmush  tarziga  salbiy  ta'sir  ko‘rsatishi 
bulajak  sanitariya  shifokorlarining  yukori  malakali  mutaxassis  kilib  tayyorlashda  tura  rjoy 
binolarini  rejalashtirilmaganligini  gigienik  ba'xolashni  bilish  asosiy  vazifasidan  biri  ekanligini 
asoslash. 
Maruzaning vazifasi: Talabalarga  turar joy binolarini rejalashtirish va obodonlashtirishni 
gigienik asoslarini va davlat sanitariya nazoratini o‘tkazish to‘g‘risida ma'lumot berish. 
Mavzuninng  qisqacha    mohiyati:  Turar  joy  binolarini  ularninng  turlari,  turar    joy 
binolarining  aholii  salomatligiga  sanitariya  turmush  tarziga  ta'siri  hamda  bu  muammo 
O‗zbekiston Respublikasida va xorij yellarda kay axvolda ekanligi to‘g‘risida ma'lumot berish. 
 
Isitish, ventilyasiya va yoritilganlik tizimlariga gigienik talablar 
Ma'ruzaning maqsadi: Tibbiy – profilaktika fakulteti talabalarini turar joy binolari isitish 
va ventilyasiya tizimi gigienasi bilan tanishtirish. 
Tarbiyaviy  maqsadi:  kommunal  gigiena  bo‘yicha  shifokor  keng  fundamental  va  amaliy 
tayyorgarlikka ega bo‘lishi kerak. 
Ma'ruzaning vazifasi:  
1.
 
talabalarni isitish va ventilyasiyaning sanitar – gigienik ahamiyati bilan tanishish. 
2.
 
talabalarga  isitish  va  ventilyasiya  haqida  ularning  ulchov  birliklari  to‘g‘risida 
tushuncha berish. 
3.
 
talabalarni  isitish  va  ventilyasiya  tizimlarini  sanitariya  ekspertiza  kilish  usuli  bilan 
tanishtirish. 
Ma'ruzaning qisqacha mohiyati. 
Bizga ma'lumki  inson organizmiga ta'sir  ko‘rsatuvchi  tashki  muhit  omillaridan biri  isitish 
va  ventilyasiyadir.  Shuning  uchun  sanitariya  shifokorining  asosiy  vazifalaridan  biri  ushbu 
omillarning organizmga salbiy taxsirini oldini olish va kamaytirishdir. Buning uchun sanitariya 
epidemiologiya nazorati amaliyotida gigienik me'yorlar va sanitariya koidalarini kullash kiradi.