Referati topshirdi : Kuldashev Mehroj Qabul qildi : Rahmonov Abduqahhor Reja: Kirish

Toshkent davlat Sharqshunoslik instituti Xitoyshunoslik fakulteti xitoy filologiyasi yo’nalishi II kurs Xitoy-Ingliz guruhi talabasi Kuldashev Mehrojning Axloqshunoslik fanidan tayyorlagan



REFERATI

Topshirdi : Kuldashev Mehroj
Qabul qildi : Rahmonov Abduqahhor


Reja:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Asosiy qism.
   

1. 
   Qadimgi Misr.
   
2. 
   Somir va Bobilon.
   

3. 
   Xulosa.
   

Qadimgi Misr. Axloqshunosiik nuqtayi nazaridan Qadimgi Misr
«Mayyitlar kitobi» katta aham iyatga ega. Misrliklar nazdida har bir
inson o'lgandan so‘ng, oxiratda hisob beradi. Avval bosh ma’bud Osiris
oldida u o‘zining gunohsizligini isbotlashga urinadi; gunohlarni sanab,
gunoh qilmaganligini aytadi. Gunohlarning ko‘pchiligi esa axloqqa borib
taqaladi: odam o ‘ldirish, yovuzlik qilish, tarozidan urib qolish, yolg‘on
gapirish va h.k. Mayyit: «Men pokizaman, men pokizaman, men
pokizaman!» degan uch karra takror bilan o‘z «hisoboti»ni tugatadi.
Keyin u o‘zining «ikkinchi oqlovchi nutqi»da kichik ma’budlar —
muayyan e’tiqodiy-axloqiy sohalarni boshqaruvchi qirq ikki iloh oldida
o‘z gunohsizligini ta ’kidlaydi.
Bu «hisobot»dagi gunohlar esa, yuqorida aytganimizdek, bitta ikkitasidan tashqari, deyarli barchasi axloqiy talablardan iborat. Ularga
diqqat qilsangiz, milodgacha bo‘lgan XV asrdagi axloqiy qonun-qoidalar,
fazilat va illatlar bugungi kunda ham asosan o‘sha-o‘sha ekanini ko‘rasiz:
faqat hozir ular ikkala — axloqiy va huquqiy me’yorlarga bo’lingan.
Tasavvur hosil qilishingiz uchun, quyida mayyitning har bir sohaviy
ma’bud nomiga uzundan-uzoq murojaatini tushirib qoldirgan holda,
qator «oqlov»larning o‘zini keltiramiz:
Men yovuzlik qilmadim!
Men o ‘g ‘irlik qilmadim!
Men hech kimga hasad qilmadim!
Men hech kim ni tunamadim!
Men hech kim ni o ‘ldirmadim!
Men tarozidan urmadim!
Men xudosizlik qilmadim!
Men munofiqlik qilmadim!
Men yolg'on gapirmadim!
Men zino qilmadim!
Men hech kimga g ‘azab qilmadim!
Men hech kim ni haqorat qilmadim!
Men hech kimga qo ‘pollik qilmadim!
Men kibrli bo Imadim!
Men o ‘zimni boshqalardan ustun qo‘ymadim!..'
Shunday qilib, «Mayyitlar kitobi» bizga qadimgi misrliklarning qanday
axloqiy darajaga yetganliklaridan, ular ishlab chiqqan axloqiy tamoyillar
va me’yorlarning e’tiqodiy-diniy maqom kasb etganidan dalolat beradi.
Bir so‘z bilan aytganda, bu yodgorlikda axloq bilan diniy e’tiqodning
uyg‘unlashib ketgan in’ikosini ko‘rish mumkin. Mayyitlar kitobi an’anasi
Sharqda keyin ham davom etdi: o‘rta asrlarda (VIII asr) «Tibet mayyitlar
kitobi» - «Bardo Tyodol» yuzaga keldi.
Qadimgi Misrda odob-axloq masalalari ko‘proq o‘ziga xos
pandnomalarda ifoda topgan. Ular orasida «Pxatotep o‘gitlari» bizgacha
yetib kelgan eng qadimiy pandnoma hisoblanadi. Bundan deyarli ikki
yarim ming yil avval beshinchi sulola fir’avni Jadkara Isesidan vazir
Pxatotep qariligi tufayli o ‘rniga o ‘z o ‘g‘lini tayinlashni iltimos qiladi va
o‘g‘liga atab o‘ttiz yetti nasihatdan iborat mazkur pandnomani yozadi.
Unda o‘sha davr axloqiy qonun-qoidalari, o‘zni tutish, muomala odobi
singari muammolar ko‘tariladi, axloqiy fazilatlar esa hikmatlar va
nasihatlar vositasida targ‘ib qilinadi.
«Pxatotep o‘gitlari»dagi ba’zi nasihatlar yuksak badiiyati bilangina
emas, balki quldorlik davri talablarini chetlab o‘ta olgan umuminsoniy
demokratik fikrlar tarzida, haqiqiy donishmandlik va insonparvarlik
namunasi sifatida ham hanuzgacha kishini hayratga soladi:
«Qimmatbaho toshdek yashirindir oqilona so‘z, holbuki uni don
tuyayotgan cho‘ridan toppish mumkin». Agar nafaqat Qadimgi Misrda,
balki undan bir necha ming yil keyin tafakkur sahnasiga chiqqan Qadimgi
Yunonistonda ham qul ezgulikka, donishm andlikka begona jonzot
sanalganini va odam o‘rnida ko'rilmaganini hisobga olsak, Pxatotepning
mazkur fikri insoniyat axloqiy tafakkuri taraqqiyotida naqadar muhim
ahamiyatga ega bo‘lganini anglash mumkin.