Reja: Adabiyot-so’z san’ati

Obrazlilik badiiy adabiyotning hamma qismlari uchun xosdir. Ma'lumki, asardagi har bir shaxs, hodisa, narsa bizning ko'z o'ngimizda namoyon bo'ladi. Biz ularning so'z bilan
chizilgan suratini ko'ra olamiz. Faqat bunda bu surat harakatsiz holatda emas, balki muttasil
harakatda, bir-biri bilan qarama-qarshilik va ziddiyatlarda ko'rinadi. Masalan, Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig» asarida XI asrdagi turkiy xalqlar hayotining ayrim manzaralari qalamga olingan.
Unda muallif goh qahramonlar tilidan, goh o'z tilidan XI asr kishilarining o'y-flkrlari, orzu-intilishlarini tasvirlaydi. Ayni paytda, ularning har biri alohida-alohida holda ham ko'zga tashlanadi.

-6-
Ko'rinib turganidek, o'zbek xalqi va uning ajdodlari yaratgan san'at asarlari juda qadim tarixga ega. Shunga ko'ra, xalqimizning jahon madaniyatiga ta'siri haqida gapirish mumkin.

Shu jihatdan, «Alpomish» dostonini eslaylik. U xalqimizning bebaho ma'naviy mulki, u o'zbek xalqini dunyoga tanitgan asarlardan biridir. Bu doston deyarli barcha turkiy xalqlar tilida yashab kelmoqda. Ayni paytda u fors-tojik adabiyotida ham yangicha jilolar bilan namoyon bo'lgan.
Turkiy xalqlar adabiyoti gruzin, arman, slavyan xalqlari adabiyotining rivojiga ham ijobiy ta'sir ko'rsatgan.
Olimlar XIII—XIV asrlarda Yevropada «zersal» deb nomlangan janrning yuzaga kelishida Sharq didaktik adabiyotining ta'siri haqida gapirishadi. Nemis shoiri Gyotening «G'arb-u Sharq devoni»ning yuzaga kelishiga Sharq she'riyati sabab bo'lgan. Ma'lumki, g'azal shakli Sharq she'riyatigagina xos. uning ta'sirida Yevropada ham shunday shakllar paydo bo'lganligi yaxshi ma'lum. To'rtlik, ruboiy shakli haqida ham shunday deyish mumkin. Qolaversa, Sharq adabiyotining eng nozik durdonalari juda qadim zamonlardan beri Yevropa xalqlari tillariga tarjima qilib kelinadi. Demak, Sharq adabiyoti jahon xalqlari madaniyatini boyitishga o'zining munosib hissasini qo'shib kelmoqda.
Badiiy adabiyot asarlarining g'oya va mazmuni, undagi badiiy tasvir, asar sujeti, obrazlarning ma'nolarini adabiyotshunoslik fani o'rgatadi. Bu fan adabiyot nazariyasi, adabiy tanqid va adabiyot tarixi qismlarini o'z ichiga oladi.