Reja: Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning huquqiy asoslari. Fuqaro muhofazasining hozirgi zamon sharoitidagi ahamiyati. О‘zbekitson Respublikasi Prezidenti favqulodda vaziyatlar yuz bergan taqdirda fuqarolarning xavfsizligini

Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohasida band bo‘lmagan aholiga ta’lim 
berish ma’ruzalar o‘qish, suhbatlar o‘tkazish, o‘quv filmlarini namoyish qilish, 
mustaqil ravishda qo‘llanma va eslatmalarni o‘rgatish, radioeshittirishlar va 
teleko‘rsatuvlar o‘rdamida olib boriladi.
Bu toifadagi aholini tayyorlashda asosiy e’tibor ularni ma’naviy-ruhiy 
tayyorlashga, favqulodda vaziyatlarning turlari va ko‘lami haqida ma’lumot 
berishga, yashash sharoitidan kelib chiqqan holda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan 
favqulodda vaziyatlar haqida ko‘nikmalar berishga, favqulodda vaziyatlar sodir 
bo‘lgan sharoitda hatti-harakat yo‘llarini o‘rgatishga, sodir bo‘lishi mumkin 
bo‘lgan avariyalar, tabiiy ofatlar, falokatlarga oilaviy tayyorgarlik mas’uliyatlarini 
singdirib boishga qaratilgan. 
Fuqaro muhofazasidan ta’lim o‘quv mashqlari o‘tkazish bilan birgalikda olib 
boriladi. Har bir toifadagi aholiga “Diqqat, barchaga!” signali orqali hududning 
geografik xususiyatidan kelib chiqqan holda favqulodda vaziyatlarda bajarilishi 
lozim bo‘lgan hatti-harakatlarga o‘rgatish bilan o‘quv yili tugatiladi. 
Tayyorgarlik shakllari, usullari va vositalari. 
Ofatlarga tayyorgarlikni ta’minlashning 7 yo‘nalishi ajratiladi: 
1. Zaiflikni baholash-favqulodda vaziyatga tayyorgarlik shundan boshlanadi. 
2. Rejalashtirish – tayyorgarlikni ta’minlash ishlarining bo‘linmas qismi. 
Rejaning aniq bir shakli bo‘lmaydi. Rejalashtirish ehtiyojga qarob tuziladi, 
favqulodda vaziyatgacha bo‘lgan, u ro‘y berganda va undan so‘nggi harakatlarning 
aniq va o‘z vaqtida bo‘lishi ta’minlanadi. 

---

3. Tashkiliy tizim –kuchlarni shakllantirishni ko‘zda tutuvchi yo‘nalish. 
Ulardan tayyorgarlikni ta’minlashda foydalanish mumkin. 
4. Axborot tizimi –favqulodda vaziyatgacha, u ro‘y bergandan so‘ng zaiflik 
darajasini belgilash, ogohlantirish, qaror qabul qilish uchun zarur bo‘lgan axborot 
manbai, ehtiyoj, vaqti va tartibini aniqlashni ko‘zda tutuvchi yo‘nalish. 
5. Asosiy resurslar –bu yo‘nalish moddiy va moliyaviy resurslarni 
shakllantirish, favqulodda vaziyat ro‘y berganda yordam ko‘rsatilishi haqida 
shartnomalar tuzilishini ko‘zda tutadi. 
6. Ogohlantirish tizimi – muqobil aloqa vositalari ta’minotiga ega mustahkam 
ishlovchi ogohlantirish, bashorat qilish va xabar berish tizimini yaratish. 
7. Javob qaytaruvchi mexanizmlar – ularda tayyorgarlikni ta’minlashdagi 
barcha kamchiliklar ko‘zga tashlanib qoladi, amaliy harakatlar, malaka va 
ko‘nikmalar hosil qilinadi.
Aholi tayyorgarligini amalga oshirishda o‘qitish usullaridan bahs-munozara, 
o‘quv darsliklari bilan mustaqil ishlash, muammoli vaziyatlarni yuzaga keltirish, 
mantiqiy masalalarni mustaqil echish usullaridan foydalanish mumkin.
Bahs-munozara usuli- o‘qituvchi yoki tinglovchilarning fikrlashni talab 
qiluvchi savollari bo‘yicha tinglovchi o‘z fikrlarini bayon qiladilar va o‘zgalar 
fikrini eshitadilar. 
Muammoli vaziyatni yuzaga keltirish – vaziyat bir oz tor tarzda bayon 
qilinadi. Bunday vaziyatlarni qo‘llash ko‘proq ma’ruzalar davomida qo‘llanib, 
o‘quv jarayoniga muammoli o‘qitish elementlarini kiritish imkoniyatini beradi. 
Tinglovchilardan ko‘proq diqqat-e’tiborini shu vaziyatga jalb qilishlarini va xulosa 
chiqarishlarini talab qiladi. 
Ish o‘yinlari- qandaydir ma’noda inson faoliyatini mashq qilishdan iborat. U 
deyarli barcha vaziyatlarni “o‘ynash” va odamlar ruhiyatini tushinish, ularning 
o‘rniga o‘zini qo‘yib ko‘rish imkonini beradi. 
Ish o‘yinlari quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 
-auditoriya va qatnashchilarni tayyorlash; 
-vaziyatni, yo‘riqnoma va boshqa materiallarni o‘rganib chiqish; 
-o‘yin jarayonini olib borish; 
-o‘yin natijalarini tahlil qilib, muhokama etish. 
“Miyaga hujum” usuli – muammoni shakllantirish, mashq jarayoni, “miyaga 
hujum”- qo‘yilgan muammoni engish, eng yaxshi g‘oyalarni tanlab olish va 
natijalar to‘g‘risida xabar berish jarayonini o‘z ichiga oladi. 
Fuqaro muhofazasi boshqaruv organlarini, kuchlarini, FVDT mansabdor 
shaxslarini tayyorlash muvaffaqiyatli hal etilishi hamda barcha pog‘onadagi fuqaro 
muhofazasi boshliqlari uyushgan holda reja tuzishlariga, rejaning bajarilishiga 
uzluksiz rahbarlik qilishlariga, uni nazorat qilishlariga, shuningdek qo‘l 

---

ostidagilarga yordam berishlariga, o‘quv-moddiy bazasining mavjudligiga, uning 
yaratilishiga, yaroqli holda turishiga, hamda muttasil takomillashtirib borilishiga 
bog‘lik bo‘ladi.