Reja: Alkanlarning gomologik qatori, gomologik qator farqi. Izomerlanishi va nomlanishi Tayanch iboralar

Оrganik birikmalarning nоmlanishi va izomeriyasi.
REJA:
1. Alkanlarning gomologik qatori, gomologik qator farqi.
2. Izomerlanishi va nomlanishi.
.


Tayanch iboralar. Alkanlarning gomologik qatori, gomologik qator farqi. Izomerlanishi.Nomlanishi-tasodifiy, ratsional, IYUPAK nomenklaturasi. Alkanlarni tabiiy manba’lari va olish usullari. Alkanlarni fizikaviy xossalari. Alkanlarni elektron va fazoviy tuzilishi, kimyoviy xossalari. Bog‘ni gomolitik uzilishi, erkin radikallar va ularning tuzilishi.

Eng oddiy organik birikmalar uglevodorodlardir. Molekulasidagi uglerod atomlari o‘zaro oddiy bog‘ bilan bog‘langan, qolgan valentliklari vodorod atomlari bilan to‘yingan uglevodorodlar alkanlar deyiladi. Alkanlarning dastlabki vakili CH₄ metandir, undan keyin S₂N₆ etan, S₃N₈ propan, S₄N₁₀ butan, S₅N₁₂ pentan, S₆N₁₄ geksan, S₇N₁₆ geptan, S₈N₁₈ oktan va hakozo umumiy formulasi CnH_2n+2 N_2nQ2 va bir-biridan CH₂ guruhga farq qiluvchi qatorni alkanlarning gomologik qatori deyiladi. Metan vodorodlarini alkil radikallariga almashtirishdan boshqa alkanlarni hosil qilish mumkin. Alkanlar tarmoqlangan va tarmoqlanmagan zanjirli bo‘ladi. Izomeriya hodisasi butandan boshlanadi:

Alkanlarni nomlash. Organik birikmalar uch xil nomenklatura bo‘yicha nomlanadi: tasodifiy (empirik), ratsional va IYUPAK bo‘yicha.
Tasodifiy nomlash: bu nomlash moddaning ochilish tarixi yoki uning olish manba’i bilan bog‘liqdir. M-n. CH₄ -metan botqoq gazi, NSOON-chumoli kislota, CH₃CHONSOON-sut kislota va h.k.
Rasional nomlash: barcha alkanlar gomologik qatorning dastlabki vakili metanning bitta yoki bir necha vodorodini boshqa radikallarga almashingan hosilasi deb qaraladi:

Bu nomlash murakkab bo‘lmagan alkanlarni nomlash uchun qulaydir.