Reja: Biznes va tadbirkorlik tushunchalari, ularning mohiyati va mazmuni

200
8-yil 
20
09-yil 
20
10-yil 
Sanoat 
13,
9 
16
,9 
19
,4 
Qishloq xo'jaligi 
97,
8 
97
,9 
97
,9 
Qurilish 
48,
3 
41
,6 
52
,3 
Savdo 
48,
1 
46
,5 
50
,5 
Asosiy kapitalga 
investitsiya 
23,
1 
23
,7 
30
,8 
Pullik xizmat 
48,
5 
48
,7 
49
,7 
Eksport 
12,
4 
14
,6 
13
,6 
Import 
35,
7 
42
,5 
36
,6 
Biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatining viloyatlar kesimida soha va 
tarmoqlar ishlab chiqarish hajmidagi salmog ini tahlil qilish natijalari shuni 
ko'rsatmoqdaki, mazkur sohaning viloyatlar kesimida notekis rivoj topayotganini 
ko'rishimiz mumkin (6.2-jadval). 
vj 
6.2-jadval 
2010-yilda hududlar kesimida iqtisodiyot tarmoqlari bo yicha Biznes va 
xususiy tadbirkorlikning ulushi 

---

(umumiy hajmga nisbatan foiz hisobid;) 
Yalpi 
ichki 
mahs
ulot 
Sanoa
t 
mahsuloti 
Qurili
sh ishlari 
Chakan
a 
savdo 
aylanmasi 
Aholiga 
pullik 
xizmat 
korsatis
h 
O'zbekiston 
Respublikasi 
52,5 
19,6 
52,3 
50,5 
47,7 
Qoraqalpogiston 
Respublikasi 
63,6 
23,0 
64,8 
45,1 
44,2 
viloyatlar: 
Andijon 
54,7 
8,4 
94,0 
50,9 
61,5 
Buxoro 
64,1 
17,9 
53,4 
48,2 
65,5 
Jizzax 
77,3 
34,8 
92,6 
51,9 
46,8 
Qashqadaryo 
55,0 
24,8 
65,8 
44,3 
77,9 
Navoiy 
34,4 
3,4 
52,3 
49,0 
53,7 
Namangan 
76,0 
33,9 
85,5 
50,5 
63,9 
Samarqand 
73,6 
38,6 
86,2 
62,3 
61,3 
Surxondaryo 
71,7 
16,4 
79,0 
41,2 
63,0 
Sirdaryo 
77,4 
34,2 
80,6 
59,8 
53,8 
Toshkent 
54,7 
17,3 
61,0 
43,2 
52,4 
Fargona 
59,5 
12,5 
78,4 
48,5 
59,4 
Xorazm 
71,8 
30,0 
83,3 
49,3 
64,7 
Toshkent sh. 
49,9 
39,0 
45,8 
55,2 
32,3 
Biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar 
hajmida xususiy sektorning ulushi ham ortib bormoqda (6 3-jadval). 
6.3-jadval 
2010 yilda Biznes subyektlari mahsuloti (ishlar, xizmatlar) hajmida xususiy 
tadbirkorlikning ulushi 
Biznes 
subyektlari mahsuloti 
(ish, xizmat) hajmi, 
mlrd.som 
Biznes subyektlari 
mahsuloti (ish, xizmat) 
hajmida 
xususiy sektor ulushi, 
% hisobida 
Sanoat 
6568,8 
33,2 
Qishloqxojaligi 
15478,7 
100,0 

---

Qurilish 
4278,5 
71,6 
Chakana savdo 
10820,9 
73,8 
Pullik xizmatlar 
3776,3 
91,7 
Yuktashish,mln.tn 
424,9 
79,0 
Yolovchitashish,mln.ki
shi 
4683,5 
92,9 
Eksport,mln.AQSH 
doll. 
1774,3 
5,2 
Import, mln.AQSH 
doll. 
3223,7 
16,8 
Mamlakatimizda Biznes va xususiy tadbirkorlikning bu qadar jadal 
rivojlanishida, avvalo mazkur soha uchun belgilanayotgan soliq imtiyozlari yetarli 
darajadagi rag'batlantiruvchi rol o'ynayotganligi hisoblanadi 
Biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari uchun belgilangan soliq stavkalari 
Jumladan, bu borada 2011-yilda kichik sanoat korxonalari uchun yagona soliq 
to'lovi 7 dan 6 foizga pasaytirildi, yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun esa qayd 
etilgan soliq miqdori o'rtacha 1,3 barobar kamaytirildi. 
Yuqoridagi ma’lumotlardan ko'rinadiki, 1996-2010-yillar mobaynida Biznes va 
xususiy tadbirkorlik uchun belgilangan soliq stavkalari 38 dan 7 foizgacha, ya’ni 5,4 
marta qisqargan. 
Biznes va tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy jihatdan qo'llab-qiiwatlash 
tadbirlari kuchaytirildi. Xususan, 2009-yil davomida Biznes va xususiy tadbirkorlik 
subyektlariga 1 trln. 850 mlrd. so'mdan ortiq kreditlar ajratildi
Bugungi kunda mamlakatimiz Biznes sohasiga o'ndan ortiq turdagi 8 mingga 
yaqin infratuzilma muassasalari xizmat ko'rsatib, faoliyat uchun zarur shart-
sharoitlarni yaratib bermoqda. Buning natijasida Biznes va xususiy tadbirkorlik 
subyektlarining mamlakatimizda yangi ish o'rinlarini tashkil etish, aholining 
daromadlari va farovonligini oshirishning muhim omili sifatidagi natijalari salmoqli 
bo'lib bormoqda (6.4-jadval). 
Jadvaldan ko'rinadiki, mamlakatimizda 2009-yilda yaratilgan jami 940,5 

---

mingdan ortiq yangi ish o'rinlarining 391,8 mingtasi (41,7 foizi) Biznes va xususiy 
tadbirkorlik sohasiga to'g ri kelmoqda. Bu o'tgan yildagiga nisbatan 4,7 foizga 
ko'proq demakdir. Jami yangi ish o'rinlarining deyarli 21 foizi turli shakllardagi uy 
mehnatini yo'lga qo'yish, 7,5 foizi yangi obyektlarni ishga tushirish, mavjud ishlab 
chiqarishlarni qayta qurish va kengaytirish, deyarli 30 foizi ish joylarini 
ko'paytirishning qo'shimcha chora-tadbirlarini amalga oshirish hisobiga tashkil 
etilgan. Natijada kichik tadbirkorlikda band boMganlarning jami iqtisodiyotdagi band 
bo lganlarga nisbatan ulushi 2008-yilda 73,1 foizni tashkil etgan bo'lsa, 2009-yilga 
kelib, 74,2 foizga etdi. 
2011-yil 1-yanvariga ro'yxatga olingan kichik korxona va mikrofirmalar soni 
(fermer ho'jaliklarisiz) 231717 tani tashkil etmoqda. 2010-yilning o'zida 35050 ta 
kichik korxona va mikrofirmalar tashkil etilgan bo4sa, shu yili turli sabablarga ko'ra 
23187 ta kichik korxona va mikrofirmalar tugatilgan (6.5-jadval).