Reja: Biznes va tadbirkorlik tushunchalari, ularning mohiyati va mazmuni

Xitoy. Xitoyda olib borilayotgan soliq va moliya siyosati, tashqi savdo, inversion 
siyosat sohalarida islohotlarning chuqurlashuvi kichik korxonalarning tez 
rivojlanishiga yordam bergan. Ayniqsa, qishloq xo'jaligi, posyolka sanoati deb 
nomlangan kichik va xususiy ishlab chiqarish tez rivojlangan. Qurilish materiallari 
ishlab chiqarishning 70%, tayyor kiyim-kechaklarning 40 %, qishloq xo'jaligi 
mahsulotlarining 80 %i Biznesning ulushiga to'g'ri keladi. Xitoy qishloqlari yalpi 

---

ijtimoiy mahsulotining 60 % posyolka korxonalarining ulushiga to'g'ri keladi. 
Posyolka korxonalarining muvaffaqiyatli faoliyat yuritishi va arzon ish kuchining 
mavjudligi ularni xorijiy investitsiyalarni jalb qiluvchi obyektga aylantirgan. 
Janubiy Koreya. 1995-yilda КСПС mahsuloti eksportining salmog'i mamlakat 
umumiy eksport hajmining 30%ni tashkil qilgan va 50 mlrd. AQSH dollariga etgan. 
Bunga katta bank kreditlari yordam bergan. 
Kredit-pul siyosati shunday qurilganki, tijorat banklari o'z qarzlarining 30% ini 
KO'Kga berishga majburlar. Mamlakatdagi Biznes federatsiyasi, КСПС banki, 
texnologiyalarni sug'urta qilish federatsiyasi, savdo va sanoat vazirligi KO'Kning 
rivojla-nishiga yordam beradi. 
Sanoatni rivojlantirish siyosatining ajralmas qismi sifatida КСПС ning 
rivojlanishini qollab-quvvatlash siyosati sohasida yirik qonunchilik bazasi tashkil 
qilingan: KO'K ni rag batlantirish haqidagi dikret (1966-y.), KO'Kning sub-kontraktli 
ishlarini rag'batlantirish haqidati qonun(1978-y.), faqat KO'K ishlab chiqara-digan 
tovariar ro'yxati (1982-y.), KO'K o'zaro yordam fondi haqidagi qoidalar (1984-y.), 
KO'K boshqaruv barqarorligi va boshqalar. Yordam, birinchi navbatda, yuqori 
eksport salohiyatiga ega bo'lgan korxonalarga ko'rsatiladi. 
Gollandiya. 
Bu 
mamlakatda 
KO'K 
ni 
qo'llab-quwatlash 
uchun 
ko'pginatashkilotlarmavjud: 
-KO'K uchun gollandkengashi; 
- KO'K masalalari bo'yicha tadqiqotlar va konsalting; 
- KO'K uchun siyosatning qirollik federatsiyasi; 
- ijtimoiy 
biznes 
tashkilotlari 
tarmoq 
xususiyatiari 
bo'yicha 
ish 
beruvchilar va xodimlarning hamkorligini ta’minlaydilar; 
- savdo palatasi konsalting xizmatlari ko'rsatadi; 
- KO'K instituti ishchi-xizmatchilarni oqitish, maslahat berish bilan 
shug'ullanadi; 
- o'qish vaqtida shaxsiy korxonalarini ochgan talabalarga yordam ko'rsatish 
uchun «Mini-korxonalar fondi» tashkil qilingan; 

---

- ikkita oliy o'quv yurti KO'K uchun mutaxassislarni tayyorlaydi; 
- kechqurunlari qatnash mumkin bo'lgan ko'pgina turli xil kurslar 
ishlaydi. Bularda ishni endi boshlovchilar shaxsiy ishni ochish, biznes-rejalar 
tuzish, 
maslahatlar 
va 
axborotlar 
olish 
maqsadida 
o'qishlari 
mumkin. 
Fransiya. Tadbirkorlikni qo'llab-quwatlashning asosiy maqsadi -bandlikning 
ko'payishi va raqobatbardoshlikning o'sishidir. Buning uchun quyidagilar qilinadi: to g 
ridarrto g n yordam, axborotlarga kirish, ma’muriy to'siqlami kamaytirish, soliqlarni 
kamaytirish va boshqalar. Fransiyada KO'K ni qo'llab-quwatlash bo'yicha har xil 
tashkilotlar tashkil qilingan: 
-KO'K konfederatsiyasi; 
- savdo palatasi; 
-hunarmandlikishlari bo'yicha palata; -qishloq xo'jaligi palata, 
- investitsion xavf-xatarni sug'urtalashning franuuz jamiyati; 
- biznesni tashkil qilish markazi va boshqalar. 
Yuqorida ko'rsatib o'tilgan mamlakatlarda qo'llaniladigan Biznesni qo'llab-
quwatlash mexanizmlari faqat umumiy k
0
-rinishda bayon qilingan. Yordamning 
ayrim yo'nalishlarini aniqroq o’rganish va O'zbekiston iqtisodiyoti sharoitlarida 
ulardan foydalanish imkoniyatlarini belgilash Biznesni rivojlantirish uchun shubhasiz 
foyda keltirgan bo'laredi. 

---

Qisqa xulosalar 
Tadbirkorlik deganda yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan mahsulot 
ishlab chiqarish (xizmatlar ko'rsatish) yo'li bilan tavakkal qilib, o'z mulkiy 
javobgarligi asosida amalga oshiriladigan tashabbuskorlik faoliyatitushuniladi. 
Tadbirkorlikning shakllanishi va rivojlanishi uchun iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va 
huquqiy shart-sharoitlar yaratilgan bo'lishi lozim. 
Tadbirkorlik ijtimoiy munosabatlar namoyon bolishining shakllaridan biri 
sifatida faqat jamiyatning salohiyatini oshirishga ko'maklashib qolmay, balki har 
qanday insonning qobiliyati va mahoratini namoyon etish uchun qulay zamin 
yaratadi, milliy boyliklarning ko'paytirish va jahon integratsiyalashuvi jarayonida 
milliy ruhni saqlab qolishga yordam beradi. Shuning uchun tadbirkorlikni 
rivojlantirish va uning huquqiy bazasini mustahkamlashga davlat tomonidan katta 
e’tibor berilmoqda. 

---

Adabiyotlar 
1. Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini 
yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi: 2010-yilda 
mamlakatimizni 
ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirish 
yakunlari 
va 
2011-yilga 
mo'ljallangan eng muhim ustuvor yo'nalishlarga bag'ishlangan O'zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi. -Т.:O'zbekiston, 
2011.-48b. 
2. Karimov 
LA. 
Mamlakatimizda 
demokratik 
islohotlarni 
yanada 
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi: 
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 
qo'shma majlisidagi ma’ruzasi. -Т.: O'zbekiston, 2010. - 56 b. 
3. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010-yil y8-iyuldagi "Ta’lim 
muassasalarining bitiruvchilarini tadbirkorlik faoliyatiga jalb etish borasidagi 
qo'shimcha chora-tadbirlar'-to'g'risidagi Farmoni. //Xalq so'zi, 2010-yil, 29- iyul. 
4.O'zbekiston 
Respublikasi 
Prezidenti 
LA. 
Karimovning 
2010-yilda 
mamlakatimizni 
ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirish 
yakunlari 
va 
2011-yilga 
mo'ljallangan eng muhim ustuvor yo'nalishlarga bag'ishlangan O'zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi “Barcha reja va dasturlarimiz 
Vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat 
qiladi” mavzusidagi ma’ruzasini o'rganish bo'yicha O'quv-uslubiy majmua. -Т.: 
Iqtisodiyot, 2011. - 377 b. 
5.Boltabayev M.R., Qosimova M.S., Ergashxodjayeva Sh.J., G'oyipnazarov 
B.K.,Samadov A.N., Xodjaev R.S. Biznes va tadbirkorlik. -Т.: ADIB 
NASHRIYOTI, 2011. - 283 b. 
6. Xodiyev B.Yu., Qosimova M.S., Samadov A.N. Biznes va xususiy 
tadbirkorlik. -Т.: TDIU, 2010.-260 b.