Режа: Ишлаб чиқариш санитариясининг умумий тушунча ва таьрифлари


Download 141 Kb.
bet1/2
Sana15.03.2023
Hajmi141 Kb.
#1270519
  1   2
Bog'liq
санитария

  • 5-мавзу: “Ишлаб чикариш санитарияси ва мехнат гигиенасининг асосий вазифалари”
  • РЕЖА:
  • Ишлаб чиқариш санитариясининг умумий тушунча ва таьрифлари
  • 2. Касб касаллигини олдини олиш ва шахсий гигиена
  • 3. Ишчи муҳитнинг зарарли омилларини санитария ва гигиена нуктаи назаридан меъерлаш
  • Ишлаб чикариш санитариясининг умумий
  • тушунча ва таьрифлари
  • Ишлаб чикариш санитарияси – бу ишчиларга таъсир этувчи зарарли омилларни бартараф этишга қаратилган ташкилий, гигиеник ва санитар-техник тадбирлар ҳамда воситалар системасидир.
  • Ишлаб чиқариш санитариясининг асосий вазифаси эса зарарли моддаларнинг белгиланган руҳсат этилган микдори (РЭМ) асосида соғлом ва хавфсиз иш шароитини яратишдан иборатдир.
  • Маълумки, халк хўжалигининг айрим соҳаларида, жумладан кишлок хўжалиги, нефт газ қудуқларини қазиш ва улардан фойдаланишда кўпгина ишлар очиқ ҳавода ўтказилади. Бундай холда ишчиларга метеорологик шароитлар, яъни ҳавонинг ҳарорати, намлиги, босим, қор, ёмгир, қуёш радиацияси ва бошқа шу каби омиллар катта таъсир этади. Ушбу омиллар икки хил йўл, яъни, ҳаво орқали ёки бевосита мулоқатда бўлиш орқали таъсир этиши мумкин.
  • Ҳаво орқали таъсир этувчи зарарли омилларга иш жойининг микроиклим ҳолатини белгиловчи кўрсаткичлар миқдори, чанг, газ, шовқин, инфра ва ультратовушлар, ёритилганлик даражаси электромагнит майдон, инфрақизил ва ультрабинафша нурланишлар ва бошқаларни мисол қилишимиз мумкин.
  • Иккинчи йўл, бевосита контакт орқали таъсир этувчи факторларга эса хар хил қаттиқ ва суюқ зарарли моддалар, титраш билан ишловчи асбоб ва мосламалар киради.
  • Юқоридаги факторларни ҳисобга олган ҳолда, уларни инсон соғлиғига таъсирини ўрганиш ва бу таъсирни бартараф этиш тадбирларини ишлаб чиқиш муҳим ва зарурдир. Бу масала эса мехнат гигенасининг асосий вазифаси ҳисобланади.
  • Мехнат гигиенаси – тиббиет фанининг бир кисми булиб, иш шароитларининг инсон соглигига ва иш кобилиятига таъсирини урганади, шунингдек, мехнат шароитларини согломлашитириш хамда ишлаб чикаришни юксалтиришга йуналтирилган санитария-гигиена, олдини олиш ва даволаш тадбирларини ишлаб чикади.
  • Мехнат шароитлари мехнат килиш жараенини яъни бажарилаетган ишларнинг жадаллигини иш давомида киши гавдасининг холати, асабларнинг психологик зурикиш даражаси, организмдаги баъзи органлар зурикишини белгиловчи киши харакатининг характери ва атроф-мухитнинг ахволига караб аникланади.
  • Мехнат шароитларини асосан турт гурух омилларга ажратиш мумкин.
  • Биринчи гурух омиллар – атроф мухитнинг санитария – гигиена холати. Буларга хаво харорати, атроф-мухитнинг тозалиги (тоза, чангланган, бошка зарарли моддалар билан ифлосланган ва б.), еруглик ва шовкин даражаси ва бошкалар киради.
  • Иккинчи гурух омилларга – мехнат воситалари: ишлаб чикаришда фойдаланиладиган машина механизмлар, асбоб-ускуналар ва мосламалар киради.
  • Учинчи гурух омилларга ташкилий тадбирлар, яъни иш ва дам олиш режимини тугри ташкил этиш, мехнат таксимоти, мехнат интизоми кабилар киради.
  • Туртинчи гурух - одамларнинг узаро муносабатлари, ишчининг иш жойи ва мехнат натижаларига булган муносабатлари билан боглик ижтимоий омилларни уз ичига олади.
  • Мехнатни тугри ташкил этиш киши организмига ижобий таъсир этиб, унда енгиллик ва куч кувватни оширади. Инсон физиологиясини урганиш эса нормал иш режимини ташкил килишга, мехнат кобилиятини оширишга ва турли ишларни бажараетганда ишчи кандай холатда булиши зарурлигини аниклашга ердам беради.
  • Маълумки инсон учун куриш, эшитиш нафас олиш, сезиш ва асаб системалари мухим аъзолар хисобланади. Инсон 20 дан 20000 Гц частотали тебранишгача булган товуш тулкинларини эшита олади. Кулокнинг сезиш кобилияти анча юкори булиб, 2000 Гц. дан 4000 Гц. гача диапозондаги товушларни нормал эшитади, бирок 800 Гц. дан паст ва 6000 Гц.дан юкорирок частотада сезиш кобилияти бирмунча пасаяди.
  • Одам нафас олганда ўпкага кираётган ҳаво таркибида кислород 21%, чиқараётганда 16% ни ташкил қилади. Ҳаво таркибидаги зарарли моддалар (газлар, буғлар, чанг ва б.) инсон учун жуда зарарли бўлиб, ҳар хил касалликларни келтириб чикаради. Соф тоза хаво таркибида 77% азот, 21% кислород, 1% ис гази ва бошка актив газлар, 1% инерт газлар ( аргон, неон ва б) мавжуд. Хаво таркиби канчалик кислороднинг манфий ионлари билан туйинган булса, инсон организмини кислород билан таъминланиш даражаси шунчалик яхшиланади. Лекин, ишлаб чикариш шароитида табиий соф тоза хаво деярли учрамайди. Чунки купгина технологик жараенлар хар хил зарарли моддаларни ажралиб чикиши билан кечади. Иш жойи хонасининг хавоси таркибидаги ушбу зарарли моддаларни меъерлаштириш ишлаб чикариш технологиясини такомиллаштириш, янги замонавий техника воситаларидан фойдаланиш, ишлаб чикаришни комплекс механизациялаш, автоматлаштириш, герметиклаштириш оркали амалга оширилади.
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling