4–tahrif.
A–a
h tengsizlikni qanoatlantiruvchi h kattalik absolyut
xatolikning chegarasi deyiladi.
5–tahrif.
a
a
A
tengsizlikni qanoatlantiruvchi
soni nisbiy xatolikning
chegarasi deyiladi.
Nisbiy xatolikning chegarasi ko‘pincha foyizlarda ifodalanadi.
H va
sonlari imkoni boricha kichik qilib olinadi. Masalan, A=
bo‘lib, a =
3,14 kabi qabul qilingan bo‘lsa, h = 0,002 deb olinishi mumkin. U holda
= 0,07%
bo‘ladi.
Taqribiy a sonining absolyut va nisbiy xatoliklari chegaralari tahriflariga
ko‘ra, A = a
h va A = a(1
) kabi yozish mumkin.
1 – misol. Taqribiy qiymati a = 0,67 bo‘lgan A = 2/3 soni nisbiy
xatoligining chegarasini toping.
Echish.
2/3 – 0.67
= 0.01/3 bo‘lganidan, h = 0.0034 deb olamiz. U holda
67
,
0
0034
,
0
= 0.0051 yoki
= 0.51% hosil bo‘ladi.
2 – misol. 24,6 – biror sonning 0,4% nisbiy xatolikdagi taqribiy qiymati
bo‘lsa, bu yaqinlashish qanday aniqlikda bajarilgan? A son qanday
chegaralarda joylashgan?
Echish. Bizga
= 0,4%, a=24,6 berilgan. U holda a
= 24,6
.
0,004= 0,0984
hosil bo‘ladi. Soddalik uchun h = 0.1 deb olamiz. Bundan A = 24.6
0.1 yoki 24.5
A
24.7.
Qiymatli raqam va ishonchli raqam tushunchalari
1–ta’rif. O‘nli kasr ko‘rinishida yozilgan sonning chapdan noldan farq
qiluvchi raqamdan boshlangan barcha raqamlariga qiymatli raqamlar deyiladi.
Masalan, 0.003020 soni to‘rtta: 3,0,2,0 qiymatli raqamlarga ega: 25.5605
soni oltita: 2,5,5,6,0,5 qiymatli raqamlarga ega. 500 soni uchta 5,0,0 qiymatli
raqamga ega; 0.00001 soni birgina 1 qiymatli raqamga ega va hokazo.
2–ta’rif. Agar berilgan taqribiy sonning absolyut xatosi n – qiymatli raqami
razryad birligining yarmidan oshib ketmasa, bu sonning boshlang‘ich n ta qiymatli
raqami ishonchli deyiladi.
Shunday qilib, A aniq sonni almashtiruvchi a taqribiy son ma’lum bo‘lsa, u
holda
1
10
2
1
n
m
a
A
a
bo‘lib, bu sonning boshlang‘ich n ta a
Do'stlaringiz bilan baham: |
