Reja: Olmosh haqida tushuncha Olmoshlarning ma’no tulari

Gumon olmoshlari mavjud, ammo noma'lum bo’lgan predmet, belgi yoki miqdorni ko’rsatadi. Gumon olmoshlari so’roq olmoshlariga —dir qo’shimchasini qo’shish orqali hosil qilinadi: kimdir, nimadir, qaysidir kabi. Shuningdek, so’roq olmoshlari oldidan alla yoki bir elementini keltirish bilan: allakim, aUanima; bir narsa, bir qancha, bir necha kabi hosil qilinadi.

Nutqda ba'zi, birov olmoshlarining birgalikda qo’llanilganini kuzatish mumkin: ba'zi birov, ba'zi birovlarning kabi. Bir so’zi qaysi, ba'zi olmoshlaridan so’ng kelishi mumkin: qaysi bir, ba'zi bir. Kimdir, qandaydir olmoshlariga sinonim bo’lgan birov, biron, biror so’zlari hamgumonni anglatadi. Hatto Airso’ziningo’zi ham o’rniga ko’ragumonni anglatadi.

Topshiriq.

Gapdagi olmoshlarni topib, qaysi so’z bilan bog’langanligini ayting. Ulardagi qo’shimchalarning qo’shilishini izohlang.

1. o’zi pasmondaning ko’zi osmonda (Maqol). 2. Har qanday chuqur yerdan ham osmonga k’tarilish mumkin (Seneka). 3. Palag’da tuxumga murch sepib bergan bilan uni yeb b’lmaydi (A.Qahhor). 4. Mening oltita sadoqatli xizmatkorim bor. Hamma narsani ulardan o’rganaman. Ismlari: nima?, qachon?, qanday?, qayerda?, kim?, nimaga? (D.Karnegi). 5. Taqdirotning muqarrar qonuniga ko’ra, har bir xalq o’z turmushi bilan jami insoniyat hayotining qaysidir bir qirrasini ifodalashi lozim, aks holda, bu xalq hayot kechirmaydi, balki behuda tirikchilik qiladi va uning mavjudligidan hech qanaqa naf yo’q (V.Belinskiy). 6. Biryoqlamalik har qanday odamga zararli, jumladan, butun insoniyatga ham. Butun dunyo Rimga aylanganida, hamma xalqlar rimcha fikrlab, rimcha his qila boshlaganida, inson tafakkurining harakati ham to’xtaydi (V.Belinskiy). 7. Har kimning o’z eli – o’ziga shirin (Maqol). 8. Birovning bergani — ko’igulik, mehnatning bergani to’ygulik (Maqol). 9. o’zining butunini qo’yib, birovning yarmiga osilar (Maqol).

3.