Reja Uglevodlar tasnifi

Tabiatda keng tarqalgan pentozalar: ksiloza, arabinoza va ribozadir. (Aldopentozalar) Bular o’simliklarda shilimshiq moddalar va gemitsellyuloza tarkibida kiradi. D-riboza va dezoksiriboza nukleotidlar tarkibida nuklein kislotalarning uglevod komponentini tashkil qiladi. Riboza fotosintez jarayonida ham qatnashib karbonat angidridni fiksatsiya qiluvchi ketopentoza unumi ribulozadifosfolinni hosil qiladi. Bu esa uglevodlar almashinuvida oraliq mahsulot bo’lib hisoblanadi.

O

OH
H
OH
OH
OH
CHOH
₂
-D-ksiloza Arabinoza D- riboza YAshil o’simliklar, mikroorganizmlar va hayvon to’qimalarida uchraydigan keton gruppasini tutuvchi pentozalar, ya`ni ketopentozalar topilgan bo’lib, bular – D-ribuloza va L – ksilulozadir.
D-ribuloza fosfat kislotasining efirli birikmasi ko’rinishida fotosintez jarayonida karbonat angidridni biriktirib oladi. D-2-dezoksiriboza furan ko’rinishida DNK tarkibiga kiradi.
Uron
kislotalari o’simliklarda pentozalar va geksozalarning bir-biriga aylanishida oraliq mahsulot sifatida muhim ahamiyatga ega.

H OH H glyukopiranoza -D-glyukuron -D-ksilopiranoza	OH	-D-
kislotasi

CHOH COOH H
HH H OOH

OHOHOH H H
H OH
Monosaхaridlarni ishqoriy muhitda kuchsiz oksidlovchi metall oksidlari ta`sirida, oksidlash, ularni miqdorini aniqlashda qo’llaniladi. (Bertran usuli). Uglevodlar 3 хil fiziologik funktsiyani bajaradi:

1.