Reja: Vitaminlar haqida umumiy tushuncha

 14. Suvda eriydigan vitaminlar metabolizmi va biologik funktsiyalari. 
 
B
1 
vitamini  

---

Vitamin V
1
(tiamin, antinevrit) 1912 yilda K.Funk tomonidan kristall holatda 
ajratilgan birinchi vitamindir. Keyinchalik u kimyoviy yo’l bilan sintezlangan. Vitamin 
B
1
molekulasida aminogru’’a bilan oltingugurt saqlagani uchun tiamin deb 
nomlangan. Uning molekulasida pirimidin va tiazol halqalari metilen bog'i 
yordamida bog'langan.
Tiamin oddiy diffuziya yo`li bilan ichaklarda so`riladi. Qonga so`rilgan tiamin 
tiaminfosfokinaza fermenti yordamida jigarda tiaminmonofosfat, tiamindifosfat va 
tiamintrifosfatga fosforillanadi. Ulardan asosiy faol shakli – tiamindifosfat 
Avitaminoz B
1
belgilari: oshqozon-ichak yo’li motor va sekretor vazifasi buziladi; 
xotira pasayadi; gallyutsinatsiya kuzatiladi; yurak-qon tomir faoliyati o’zgaradi; 
‘eriferik nerv sistemasi jaroo’atlanadi; keyinchalik ‘aralichlar rivojlanadi. Tiamin 
yetishmaganda Osiyo va O’indi-Xitoy davlatlarida keng tarqalgan kasallik - «Beri-
beri» rivojlanadi. 
Biologik 
vazifasi: 
Vitamin 
B
1
T’F holatida piruvat va 
ketoglutaratdegidrogenaza 
komplekslari, 
transketolaza 
tarkibiga 
kiradi. 
Oksiketoglutar kislota degidrogenazasining kofermenti bo’lib T’F hisoblanadi. Bu 
modda fermentlar tarkibiga koferment sifatida kiradi: piruvatdegidrogenaza va α -
ketoglutaratdegidrogenaza 
ferment 
komplekslaridir. 
Bu 
komplekslar 
mitoxondriyalarda piruvat va α-ketoglutaratni oksidlanishini ta'minlab, 
uglevodlar va aminokislotalardan energiya hosil bo’lishida ishtirok etadi. Ma'lumki, 
transketolaza glyukozani ‘entozofosfat yo’li oksidlanishida ko’p miqdorda 
NADF.O’ va ribozo-5-fosfatni hosil qiladi. NADFO’ va ribozo-5-fosfatlar esa yog' 
kislotalar, steroidlar, moddalarni zararsizlantirish, nuklein kislotalar, nukleotidlar va 
kofermentlar sintezida ishtirok etadilar. Bu jarayonlarni buzilishi modda 
almashinuvini izdan chiqaradi.
Tabiatda tarqalishi va sutkalik eo’tiyoji: xamirturush, qora non, guruch, no’xat, 
loviya ke’agi, jigar, buyrak, miyada ko’p saqlanadi. Sutkalik me'yori 1,2 - 2,2 mg.