Reja: Vitaminlar haqida umumiy tushuncha

B 
12
vitamini 
Vitamin B
12
(kobalamin, antianemik vitamin) 1948-yiIda jigardan kristall xolda 
ajratilgan. 1955-yilda D. Xodjkin uning strukturasini aniqlagan. 
Vitamin B
l2
shrilishi uchun ichki omil (Kastl omili) kerak. Kobalaminlar 
shrilishi quyidagicha kechadi: a) Vitamin B
!2
va ichki omil bilan kompleks hosil 
bo’lishi; b) bu kompleksni Ca ionlari ishtirokida shilliq qavatning e’iteliysi 
membrana retseptorlari bilan birikishi; d) endotsitoz yo’li bilan uni transporti; e) 
qo’qa venasida kompleksni gidrolizlanishi. Jigar va buyrakda vitamin B
12
faol shakli 
hosil bo’ladi va to’qimalarga tarqaladi. 
Ferment sistemalarda erkin vitamin B
12
emas, balki B
12 
kofermentlar prostetik 
guruh 
sifatida 
qatnashadilar: 
metilkobalamin 
(metil-B
12
) 
va 
dezoksiadenozilkobalamin (DA-B
12
). Vitamin B
12
koferment sifatida transmetillanish 
va 
izomerlanish 
reaksiyalarida 
qatnashadi. 
Metil-B
12 
gomotsisteinmetiltransferazaning kofermeriti hisoblanadi va N
5
-metiI-TGFK bilan 
birgalikda metil guruhni gomotsisteinga ko’chirilishi hamda metionin hosil bo’iishida 
ishtirok etadi. Bu jarayonda kobalamin TGFK bilan sinergist ta'sir etadi. 
DA-B
2
metilmalonil-KoA-mutaza fermentining kofermenti hisoblanadi va 
metilmalonil-KoA suktsil-KoA aylantiradi. Bu jarayon Krebs halqasida pro’ionil-
KoA qoldiqlarini yonishini ta'minlaydi. pro’ionil kislota qoldiqlari toq uglerod 
atomli yog' kislotalar oksidlanishi, xolesterinni yon zanjirlarini oksidlanishi va 
ba'zi aminokislotalarning (metionin, izoleytsin, treonin, valin) uglerodli radikallarini 
hamda timinni oksidlanishida hosil bo’ladi. Kobalamin folat kislotasi kofermentli 
hosilalarini hosil bo’lishi va zao’iralanishini ta'minlaydi. DNK sintezi va qon 

---

hujayralari yetilishi shu yo’sinda proliferatsiyasida ishtirok etadi. Vitamin B
12
yetishmaganda mikrotsitar, megaloblastik anemiya rivojlanadi.
Nerv sistemasi faoliyatining buzilislii va oshqozonnmg shira kislotaligi 
keskin pasayadi. Oshqozon shirasi tarkibidagi gastromukoprotein (transkorrin, 
Kastl omili) bilan vitamin B
12
bog'lanib, yangi murakkab kompleks hosil qiladi va 
ichak orqali shriladi. 
Mikroorganiznilar vitamin B
12 
ni sintezlaydi. Asosiy manbalar -go’sht, mol jigari, 
buyrak, baliq, sut, tuxum. Sutkalik me'yori - 0,003 mg.