Reja: Vitaminlar haqida umumiy tushuncha

Vitamin PP. 
Vitamin PP (nikotin kislota, nikotinamid, niatsin) 1937-yilda K. elvegeym 
tomonidan jigar ekstraktidan ajratilgan. Nikotin kislota ‘iridin qatoriga kiruvchi 
birikma bo’lib, karboksil guruhni saqlaydi (nikotinamid amid guruhi borligi bilan 
farqlanadi). 

---

Avitaminoz belgilari: asosiy belgi bo’lib ‘ellagra hisoblanadi. Bunda teri (dermatit), 
oshqozon-ichak yo’li (diareya) va markaziy nerv sistemasida (demensiya) 
o’zgarishlar ketadi. 
Biologik vazifasi: Vitamin ‘‘ oksidlanishli-qaytarilish reaksiyalarida qatnashuvchi 
ko’pgina degidrogenazalarning NAD va NADF kofermenti tarkibiga kiradi. 
Jumladan, ular proton va elektronlarni tashilishida, sintetik jarayonlarda va 
fermentlarda allosterik regulyator funktsiyalarni bajaradi.Tabiatda tarqalishi va 
sutkalik eo’tiyoji: o’siinlik va hayvon organizmlarida keng tarqalgan bo’tib, inson 
uchun asosiy manbai quyidagilar hisoblanadi: guruch, non, kartoshka, go’sht, jigar, 
buyrak, sabzi va boshqalar. Sutkalik me'yori 18 mg. 
C vitamini 
 
C vitamini (askorbin kislota) kuchli kislota bo`lib, 2- va 3-uglerod atomlarida 
qayta dissotsiyalanuvchi yenol gidroksil guruhlarini saqlaydi. Askorbin kislota 
oshqozon-ichak yo`llarida oddiy diffuziya bilan so`riladi. Qonda erkin va oqsillar 
bilan bog`langan xolda uchraydi. Askorbin kislotasi ko’p miqdorda buyrak usti bezi, 
jigar va o’pkada joylashgan. erkin holatda yoki uning mahsulotlari siydik orqali 
chiqariladi. Askorbin kislotasi oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida vodorod 
donori hisoblanib, degidroaskorbin kislota bilan redoks-juftlik hosil qiladi. 
AskoRNKim kislota quyidagi jarayonlarda ishtirok etadi: 
1) tri’tofanni gidroksillanishi (serotonin biosintezi 
2) 3,4-digidroksifeniletilamindan noradrenalin hosil bo`lishi; 
3) ‘-gidroksifenilpiruvatni gomogentizin kislotasigacha gidroksillanishi;  
4) buyrak usti bezining ‘o`stloq qismida gormonlar biosintezida steroidlarni
gidroksillanishi; 
5) kaRNKitin biosintezida beta-butirobetainni gidroksillanishi; 
6) ichakdan temiRNKi shrilishida Fe
3+
ni Fe
2+
ga aylanishi; 
7) temiRNKi transferrindan ajralishi va to`qimalarga o’tishi; 
8) folat kislotani koferment shakliga o’tishi; 
9) kollagen sintezida prolin va lizin qoldiqlarini gidroksillanishi. 
Avitammoz S beigilari: Kollagen sintezining buzilishi natijasida qon-tomir 

---

devorlari va tayanch to’qimalar strukturasi o’zgaradi. Glikoproteinglikanlar hosil 
bo’lishi buziladi, gemoragik holatlar va suyak togpay to’qimalarida s’etsifik 
ozgarishlar vujudga keladi. Tana vaznining pasayishi, umumiy o’olsizlik, yurak 
urishi, yurakda og'riq kuzatiladi. Singa kasalligida asosan qon-tomirlar mo ’ r t ,
o’tkazuvchanligi ortadi, natijada teri va teri ostiga mayda qon quyilishlar 
(‘etexiya), milklarning qonashi, odontoblastlar degeneratsiyasiga sabab 
bo’ladi. Biologik vazifasi: oksidlanish-qaytarilishi jarayonlarida qatnashadi. prolin 
va lizinning gidroksillanish reaksiyalari, buyrak usti bezi gormonlarj, tri’tofan 
sintezida ishtirok etadi. 
Vitamin S asosan o’simlik tabiatiga ega bo’lgan mahsulotlarda uchraydi. Garmdori, 
salat, karam, xren, ukro’, qora smorodina kabi mahsulotlar askorbin kislotaning 
manbai hisoblanadi. Bir kunlik iste'mol me'yori- 75 mg