Reje. Birinshi járdem kórsetiw qurallari

KLİNİKASI
Jaraqattiń klinik manzarasi qatti awiriw jaraqat shetleriniń ashilip turiwi, qan aǵiwi hám deneniń sol bóliminde juz beretuǵin funktsional ózgerisler menen hárakterlenedi. Adam ayrim sebepler (janjellesiw, jeńil avariyaǵa ushraw) nátiyjesinde kóplep jaraqatlanǵanda onin uliwma ahwali kóp jamanlasadi: kúshli awiriw, bas aylaniwi, qan basiminiń páseyiwi, teri hám silekey qabatlardin’ aǵarip ketiwi, esinen ketiwi múmkin.
Jaraqat aliw.
Jaraqat aliw degende kúsh tásirinde jumsaq toqimalardiń anatomic ózgerissiz jaraqatlaniwi túsiniledi.
Bir jerdiń awiriwi, toqimalardiń isiwi, teri seziliwsheńliginiń ózgeriwi, qan quyiliwi
(gematoma) gúzetiledi. Jaraqatlanǵan organ funksiyalari buziliwi múmkin. Gematoma (qan quyilǵan jer) reńi pigmentin ásten maydalaniwi múnásibeti menen toq qizil, kókimtir, jasildan sari reńge ózgeredi.
EMLEW deneniń jaraqatlanǵan bólimine oram beriledi, oǵan biyigirek hám ziyat jaratiladi, basip turatuǵin baylam baylanadi, Jaraqatlanǵan adam jerge suwiq yamasa muiz salinǵan qaltashada quyiadi. gematoma úlken bolsa ayirim waqitlari qan súrtip alinadi yamasa qan aǵiwi toqtatiladi. Jaraqatlaniwdan 2-3 kún ótkennen keyin gematomaniń jaqsi súrtiliwi ushin issi emlewler (grjelke, jilitiwshi compress, doametriya OLVSh) islenedi.
Bulshiq etlerdiń jirtiliwi.
Bulshiq etlerdiń jaraqatlaniwi jabiq hám ashiq boliwi múmkin. Múshek qatti sozilǵanda hám oǵan zor kelgende, máselen, awir júk kóterilgende ol jirtiliwi múmkin. Qarin múshekleri hám ayaq-qollardi jaziwshi múshekler eń kóp jirtiladi. Múshekler bólimin hám toliq jirtiliwi múmkin.
Jirtilǵan zonani uslap kóriwdi, ásirese múshek belgisi aniqlanadi. Keyinirek gematoma payda boliw esaplanadi ósimtesiman toziilna payda boladi.
Ádette sol múshek funksiyasi tómenleydi yamasa pútinley joǵaladi. baylamlarniń soziliwi hám jirtiliwi. Buwinda oniń kóleminen asip ketetuǵin háreket bolǵanda oni bekkem uslap turatuǵin baylam apparati soziladi. Ayirim waqitlari bolsa jirtiladi. Buwin tarawinda awiriw, hám isiw háreketleriniń shekleniw gúzetiledi. Baylamlar jirtilǵanda gematoma payda boladi hám háreket kereginen artiq boladi. Ayaq-qolǵa oram beriw zárúr. Buwin tarawina basip turatuǵin baylam baylanadi. Dáslepki kúnleri suwiq, keyinshelik issi emlewler aymaqliq qollaniladi. Baylam jirtilǵanda gips baylam qolyiladi, konservativ dawalaw jaqsi nátiyje bermegende operatsiya joli menen dawa qilinadi.