Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-§. Sikl to‘g‘risidagi nazariyalar.
Iqtisodiy inqirozning iqtisodiy faollikka ta’siri 
 
Sikl to‘g‘risidagi nazariyalar 
 
 
Кitchin sikli (2–4 yil) zaxiralar sikli deb nomlanadi. Bu sikl 
iste’mol tovarlariga bo‘lgan bozor talabi va taklifi muvozana-
tining buzilishi va tiklanishi tarzida yuz beradi. J. Кitchin bu 
siklni zaxiralar, bank kliringi (ing. clearing – naqd pulsiz hisob-
kitob tizimi) va ulgurji narxlar o‘zgarishining yalpi milliy 
mahsulot o‘zgarishiga olib kelishi bilan bog‘laydi. Кitchin 
iqtisodiyotdagi 2–4 yildagi sikl o‘zgarishini moliyaviy hisobot-
lar va sotish narxining o‘zgarishi asosida aniqlagan. 
Bu omillar quyidagilar: 
 asosiy kapitalning jismoniy xizmat muddati; 
 shaxsiy iste’molning o‘zgarishi; 
 ishlab chiqarishni kengaytirish, uni yangilash va 
yangi ish o‘rinlarini vujudga keltirishga yo‘naltiriladigan 
investitsion mablag‘lar hajmi; 
 ishlab chiqarish va talab hajmiga ta’sir ko‘rsatishga 
qaratilgan davlatning iqtisodiy siyosati. 
Internal nazariya siklli rivojlanishga iqtisodiy tizimning o‘ziga 
xos ichki omillari sabab deb hisoblaydi. 
Uchinchi guruh iqtisodchilar iqtisodiyotning siklli rivojlanishiga sof 
ichki yoki tashqi omillarni emas, balki ularning har ikkisining turlicha 
kombinatsiyalashgan variantlari ta’sir qilishini ko‘rsatishadi. 

---

125 
Juglyar sikli (biznes sikl, sanoat sikli, o‘rtacha sikl va katta sikl 
deb ham nomlanadi (7–11 yil). Bu sikl Fransiya, Angliya va 
AQSHda foiz stavkalari va narxdagi tebranishlarning asosiy sa-
bablarini tahlil qilish asosida sanoat siklining tabiatini o‘rga-
nishga katta hissa qo‘shgan К. Juglyar (1819–1905yy.) nomi 
bilan ataladi. 
Bu sikl qisqa muddatli sikldan faqat muddati bilan emas, 
namoyon bo‘lishi, xarakteri bilan ham farq qiladi. U faqat milliy 
iqtisodiyotnigina emas, jahon iqtisodiyoti dinamikasini ham 
ifodalaydi. Uning alohida qismlari siklning fazalari tarzida 
ajratiladi.