Rishton tuman Xalq ta'limi muassasalari faoliyatini metodik ta'minlash va tashkil etish bo'limi tasarrufidagi

8 - to’garak dars ishlanmasi

I.Mavzu: Sakkizlik sanoq sistemasida amallar bajarish. II.Darsning tayanch atamalari

I

1-misol: 347+765=1334
Yechish:

3 4 7

+

7 6 5

----------

1 3 3 4

2-misol: 765,3+720,1= 1705,4
Yechish:

7 6 5 , 3

+

7 2 0 , 1

-----------

17 0 5 , 4

II. Darsning asosiy tushunchalari.


3-misol: 6540-3475=2043

Yechish:

6 5 4 0

-

3 4 7 5

-----------

2 0 4 3

4-misol: 66084,64-4,3=66050,34
Yechish:

6 6 0 8 4 , 6 4

-

3 4 , 3 0

-----------------

6 6 0 5 0 , 3 4

5-misol: 67*53=3375
Yechish; 6 7

*

5 3

----------

2 4 5

3 1 3

-----------

3 3 7 5




6-misol: 45,06*24,5=13630,36
Yechish: 4 5 , 0 6

* 2 4 , 5

------------

2 5 1 3 6

2 1 4 3 0

1 1 2 1 4

--------------------

1 3 6 3 0 , 3 6

Uy vazifasi 8 darsni o’qib o’rganib kelish.


9 - to’garak dars ishlanmasi
I.Mavzu: O’n oltilik sanoq sistemasida amallar bajarish.
II.Darsning tayanch atamalari
III. Darsning asosiy tushunchalari.


1-misol: 1A003+BACC=25ACF
Yechish:

1 A 0 0 3

+

B A C C

---------------

2 5 A C F

2-misol: 768,A+D09,08=1471,A8
Yechish:

7 6 8 , A 0

+

D0 9 , 0 8

---------------

1 4 7 1 , A 8

3-misol: AABB-9876=1245
Yechish:

A A B B

-

9 8 7 6

---------------

1 2 4 5

4-misol: 1A09,8-B98,76=811,0A
Yechish:

1. 
   A 0 9 , 8 0
   

-

B 9 8 , 7 6

----------------------

8 1 1 , 0 A

5-misol: 2B*134=3524
Yechish: 2 B

*

1 3 4

------------

E 4

+ 9 3

2 B

--------------

3 5 2 4

6-misol: 2C,8-44,A=1D58,0
Yechish: 2 C , 8

*4 4 , A

------------

1 B 8 0

+ 1 A 0

1 A 0

--------------------

1 D 5 8, 0

Uy vazifasi 9 darsni o’qib o’rganib kelish.


10 - to’garak dars ishlanmasi
I.Mavzu: Mashq bajarish.
II.Darsning tayanch atamalari
III. Darsning asosiy tushunchalari.
Savollar:

1. 
   Pozitsiyali sanoq sistemalari ta’rifini keltiring va misollarda tushuntiring.
   
2. 
   Pozitsiyali bo`lmagan sanoq sistemalari ta’rifini keltiring va misollarda tushuntiring.
   
3. 
   10 lik sanoq sistemasidan 8 lik sanoq sistemasiga sonlar qanday o`tkaziladi?
   
4. 
   16 lik sanoq sistemasidan 10 lik sanoq sistemasiga sonlar qanday o`tkaziladi?
   

Topshiriqlar:

1. 
   O`nlik sanoq sistemasida berilgan sonlarni ikkilik sanoq sistemasiga o`tkazing:
   

a) 36, 48; b) 354, 65; d) 127,456.

2.O`nlik sanoq sistemasida berilgan sonlarni ikkilik sanoq sistemasiga o`tkazing.
a) 137,385; b) 880,674; d) 6475,968.
3. O`lik sanoq sistemasida berilgan sonlarni o`n oltilik sanoq sistemasiga o`tkazing.
a) 237; b) 67,7835; d) 756,209
4) o`tkazishni bajaring.
a) 101010101₂ ----?₁₆ b) 1101001₂-----?₈

d) BDAC₁₆-----?₈ e) 7361₈ -----?₂

f) 1001,001₂ -----?₈ g) 290b
Uy vazifasi 10 darsni o’qib o’rganib kelish.

11 - to’garak dars ishlanmasi
I.Mavzu: Axborotlarning kompyuterda tasvirlanishi

II.Darsning tayanch atamalari

III. Darsning asosiy tushunchalari.
Axborotni ikkita belgi yordamida kodlash.Kompyuter raqamlarning o’zini emas, balki shu raqamlarni ifodalovchi signallarni farqlaydi.Bunda raqamlar signalning ikki qiymati bilan [magnitlangan yoki magnitlanmagan; ulangan yoki ulanmagan;ha yoki yo’q k]ifodalanadi. Bu holatning birinchisini 0 raqami bilan, ikkinchisini esa 1 raqami bilan belgilash qabul qilingan bo’lib,axborotni ikkita belgi yordamida kodlash nomini olgan. Bu usul qisqacha qilib, ikkilikda kodlash deb ham ataladi.Bunda har bir raqam va alifbodagi belgi jahon andozalaridagi kodlash jadvali ASCII(American Standard Code for Information Interchange) jadvali yordamida ikki belgi ketma-ketligida ifodalanadi. Kompyuterlarda har bir belgiga 0 va1 belgilarining ketma- ketligidan iborat 8 ta belgi mos qo`yiladi. Shu 8ta belgining Har biri bit deb nomlanadi. Demak, 0 yoki 1 raqamlari bir bitga teng ekan. 8ta bit esa bir baytni tashkil etadi. 8ta nol va birlarning turli o’rin almashtirishdan foydalanib, turli xildagi belgilarni kodlashimiz mumkin. 0 va 1 dan iborat raqamlar yordamida ularni 8 tadan ajratsak, bu o’rin almashtirishlar soni 2/8=256 ga teng bo’ldi va ular yordamida 256 ta hariflar, raqamlar, turli boshqa belgilarni kodlash mumkin bo’di. Bitta belgini kompyuterlarda kodlash uchun 8 bit, ya’ni 1 bayt joy yetadi. Ko’rinib turibdiki, 1 bayt joyda ikkilik kod orqali 256 ta belgini kodlash imkoniyati bor. ASCII jadval yordamida ayrim belgilarning ikkilik sistemasidagi kodlarni misol sifatida keltiramiz. A-01000001 I- 01001001 M- 01001101 B- 01000010 J- 01001010 N- 01001110 C- 01000011 K- 01001011 O- 01001111 Ya’ni, ASCII jadvalida keltirganidek A belgisi o’n oltilikda 41 ga teng (belgi turgan katakda kesishdan ustun va satr raqamlari qo’shiladi). Sanoq sistemasidagi sonlarni solishtirish jadvali asosida 4=0100 va 1=0001 ekanligini ko’rgan edingiz. Demak, A belgisining kompyuterda kodlanishi 01000001 bo’ladi.

Malumki, ahboratni uzoq masofaga uzatish amali bajarilishi mumkun. Ahboratni kompiyuter yordamida uzatish uchun esa sariflanadigan vaqit uning hajmiga bog’liq bo’ladi. Ahboratning vaqt birligi ichida uzatilgan miqdori ahboratning uzatish tezligi deb ataladi.Ahborat uzatish tezliginiBirligi sifatida bod kiritilgan ;1bod =1bit/1 sekund.Masalan,120 megabayt ahborat 8 minutdan uzatilgan bo’lsin. U holda ahborat uzatish tezligini quydagicha hisoblash mumkin. 120 Mbt/8 minut=15360Kt/minut=15728640 bayt/minut=26214 bayt/sekunt=2097152 bayt sekut=2097152 bod.Hozirgi kunda ahborat uzatish tezligining birliklari sifatida quydagilar ishlatiladi. Kilobayt/sekund,Kilobit/sekund,Megabit / sekund.
Uy vazifasi 11 darsni o’qib o’rganib kelish.