Rivojlanish va ta’lim psihologiyasi

NAFSNING MAQSADI

• Bolalarning o‘zini anglash hissi bir nechta muhim vazifalarni bajaradi.
• Bu bolalarga nima bo‘lganini tushunishga yordam beradi ("Boshqa bolalar mendan o‘z jamoalariga qo‘shilishimni so‘rashadi, shuning uchun men sport bilan shug‘ullanishim kerak").
• Bu ularni boshqalarning ma’qullashi mumkin bo‘lgan xatti-harakatlarga undashga undaydi ("Agar men Ravshanga yaxshi munosabatda bo‘lsam, ehtimol u men bilan o‘ynashimni so‘raydi").
• Bu ularning voqealarga bo‘lgan munosabatiga ta’sir qiladi ("Men o‘zimning sinfdoshlarim kabi o‘qimaganligimdan xafa bo‘laman").
• Ular kelajakdagi o‘ziga xos shaxsga jiddiy qarashni boshlaganlar, bu ularga o‘zlarining maqsadlariga mos keladigan tanlovlarni qilishga yordam beradi ("Agar men veterinar bo‘lishni istasam, unda biologiya darsini o`qishim kerak").

O‘Z-O‘ZINI ANGLASHGA TA’SIR QILUVCHI OMILLAR

• Bolalar o‘zlarining his-tuyg‘ularini sezilarli darajada o‘tmishdagi xatti-harakatlari va chiqishlariga asoslanadilar. Shunday qilib, bolalar avvalgi darslarida muvaffaqiyat qozongan bo‘lsalar, maktabda va keyinchalik kollejda muvaffaqiyat qozonishlariga ko‘proq ishonishadi.
• Aksincha, takroran kurash olib boradigan bolalar o‘zlarining qobiliyatlarini cheklangan, akademik kelajaklarini esa noaniq deb bilishadi.

Shu bilan birga tengdoshlar bolalarning ijtimoiy va sport qobiliyatlari haqida ma’lumot berishadi. Tengdoshlar bolalarning o‘zini anglashiga ikkinchi yo‘l bilan ham o‘z hissalarini qo‘shadilar. Ular bolalar nima qilishi kerakligi to‘g‘risida ma’lumot beradi. Bolalarning o‘zlarini qanday baholashlari, ularning ko‘rsatkichlari tengdoshlari bilan taqqoslanishiga bog‘liq.

• Shu bilan birga tengdoshlar bolalarning ijtimoiy va sport qobiliyatlari haqida ma’lumot berishadi. Tengdoshlar bolalarning o‘zini anglashiga ikkinchi yo‘l bilan ham o‘z hissalarini qo‘shadilar. Ular bolalar nima qilishi kerakligi to‘g‘risida ma’lumot beradi. Bolalarning o‘zlarini qanday baholashlari, ularning ko‘rsatkichlari tengdoshlari bilan taqqoslanishiga bog‘liq.
• O‘zlarini tengdoshlariga qaraganda yuqori darajalarga erishayotganlarini ko‘rgan bolalar, odatda doimo o‘zlarini kamsitadigan odamlarga qaraganda ijobiy o‘zini anglay olishadi.