Rivojlantirish instituti

Tish pulpasining gistologik tuzilishi. Tish pulpasi yumshoq qo‘shuvchi
to‘qima bo‘lib, u asosiy (hujayralararo) modda, hujayralar va tolali
elementlar, ularga kirgan tomirlar va asab tolalaridan iborat.
Pulpaning asosiy moddasi asosan mukoprotein, glikoprotein va
mukopoliskaridlardan tuzilgan. Barcha modda almashish jarayonlari
asosiy modda orqali kechadi. Qon tomirlaridan hujayralarga o‘tadigan
matabolitlar asosiy moddada eriydi, parchalanadi. Xuddi shunday
hujayralardan qon tomirlarga o‘tadigan narsalar, moddalar asosiy modda

---

6 7
orqali o‘tadi. Asosiy modda dinamik (xarakat) polimerizatsiya —
depolimerizatsiya holatda turadi. Polimerizatsiya darajasi odam yoshiga,
xarakatining faolligiga, kasallik holatlarga bog‘liq.
Agar asosiy modda yallig‘lansa, proteolotik fermentlar ta’sirida
depolimerizatsiya yuzaga keladi. Polimerizatsiya ancha rivojlangan bo‘lsa,
pulpa to‘qimasi yumshaydi va yopishqoq holatga aylanadi. Pulpaning
hayotliligi, yashashi asosiy moddaga bog‘liq. Pulpa tolalarining asosiylari
kollagen va reikulin tolalaridan iborat. Elastik tolalar pulpada topilmagan.
Tolalarning joylashishi pulpada ikki xil — tarqoq (diffuz) va tutamli
bo‘ladi. Tutamli turida fibrill tolalar asab tolalariga yonma-yon, parallel
tarzda yotadi yoki qon tomirlariga yoqalab joylashadi.
Yosh odamlarning tish pulpasida kollagen fibrillar ozroq, ular yoshi
o‘tgan sayin ko‘paya boradilar. Odam yoshidan qat’iy nazar, ildiz
pulpasida toj pulpaga nisbatan tolalar ko‘proq bo‘ladi.