Rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi amudaryo tuman kasb-hunar maktabi

NAZORAT SAVOLLARI 
1. Massivlar haqida ma’lumot bering. 
2. Massivlarning qo’llanilish sohalari 
3. Massivlarning turlarini sanang. 
46-ma’ruza 
Ma’lumot turlari va o’zgaruvchilar. Sonli turlar. Satrli turlar. 
 
Reja: 
1. Ma’lumot turlari va o’zgaruvchilar 
2. Sonli turlar. Satrli turlar 
Windows muhitidagi operatsion sistemalarda ishlovchi dasturlar ilovalar 
(приложения) deb yuritiladi.
Delphi dasturchiga buyruqlar satri orqali ma’lumotlar kiritib, ilovalar yaratishga 
imkon beradi. Bunday ilovalarni bajarish uchun Windowsning konsol oynasi 
avtomatik ravishda chaqirib olinadi va buni «MS-DOS seans» deb ham atash 
mumkin. Bunday ilovalar konsol ilovalar deyiladi. Bu turdagi ilovalar bilan 
ishlashda ma’lumotlar kiritish uchun Object Pascalning protseduralari read va 
readln, ma’lumotlarni ekranga chiqarishga esa write va writeln protseduralaridan 
foydalaniladi. 
Bitta misolni ko’rib chiqamiz: 
Yuqorida keltirilgan o’zgaruvchi z uchun formula bo’yicha hisoblash dasturini 
tuzamiz. 
Yechish: 
Biz yuqorida keltirilgan blok-sxemadan foydalanishimiz mumkin. 
Dastur

---

program p1_1; 
{$APPTYPE CONSOLE} 
uses
SysUtils; 
var x,y,z:real; 
begin 
writeln(‘Enter x,y’); 
readln(x,y); 
z: = (sqr(x) + sin(2*x+1) + 0,5)/sqrt(x*x+y*y+1e4); 
writeln(‘z:=”,Z:7:4); 
readln 
end. 
Masalani hal qilib bo’lgach ekranda quyidagi natija hosil bo’ladi: 
Dastur sarlavhasi xizmatchisiz dastur so’zidan keyin boshlanadi, masalan, р1_1 
deb belgilangan. 
Belgilar bo’limi label so’zidan keyin boshlanadiva metkalar ro’yhati 
ko’rsatiladi. Belgi turi idenfikator turi idenfikator yoki ishorasiz butun sondan 
iborat bo’lishi mumkin. Belgi yordamida xoxlagan operatorni belgilash mumkin va 
boshqarishni dasturning istalgan jotidan belgi qo’yilgan operatorga uzatish 
mumkin.
Turlarni aniqlash bo’limi type so’zidan keyin boshlanadi va quyidagi 
ko’rinishga ega: 
< tur nomi> = < ro’yhat>, bu orqali dasturchi o’z turlarini yozishi mumkin.