Rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi amudaryo tuman kasb-hunar maktabi
Download 3.49 Mb. Pdf ko'rish
|
Rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi amudaryo (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Процедура ва функциялар
- Operatorlar bo’ilmi begin
Enter x,y
2.3 -5.41 z= 0.0515 O’zgaruvchilarni ro’yhatini yozish var xizmat maxsus so’zidan keyin boshlanadi. Bu yerda o’zgaruvchilarning barchasi albatta ko’rsatilishi shart, ularning turlari (tiplari) ham ko’rsatilishi shart. Bizning misolda bu o’zgaruvchi real turidir. Процедура ва функцияларni yozish bo’limi maxsus ajratilmasa ularning har biri o’z dasturiga ega. Biz yuqorida ko’rib o’tgan misollarning birida ikkita dastur osti dastur qo’llanilgan: Funksiya prov va protsedura vych. Ulardan har biri asosiy dasturga o’xshagan tuzilishga ega bo’lishi va o’z operatorlari va local o’zgaruvchilariga ega bo’lishi mumkin. Operatorlar bo’ilmi begin xizmat so’zi bilan boshlanadi va end so’zi bilan tamom qilinadi va oxirida nuqta belgisi qo’yilib – dastur tamom bo’lganligi belgisidir. Bu ikkita kalit so’zlar orasiga masalalarni yechishga qo’llanilayotgan Object Pascal tilining operatorlari joylashtiriladi. Object Pascal tilida turlar ikki xil bo’lishi mumkin: standart turlar va dasturchi tomonidan aniqlanadigan turlar. Standart turlar quyidagilarga bo’linadi: butun sonlar, haqiqiy sonlar, simvollar, ko’rsatuvchilar, satrlar, mantiqiy o’zgaruvchilar, variantlar. Dasturchi turlarni aniqlashda var bo’limidan foydalanishi yoki maxsus ajratilgan type bo’limidan foydalanish mumkin. Type rezervlangan so’zdan keyin dasturchi tomonidan e’lon qilingan turlar umumiy ko;’rinishda bunday yoziladi: Masalan, ilovalarda quyidagilarni e’lon qilish mumkin: Type Tcolor = (Red, Blue, Black); var color1, color2: Tcolor; color1, color2 o’zgaruvchilarni var bo’limiga bevosita joylashtirish ham mumkin: var: color1, color2: (Red, Blue, Black); Bu yozuv oldingi satrdagi yozuv bilan ekvivalent bo’ladi. Standart turlarni type bo’limida yozish kerak emas ularni bevosita var bo’limida yozib e’lon qilish mumkin. Object Pascal tilida standart turlarni bunday klassifikatsiyalash mumkin: Oddiy - tartiblangan - butun - harfiy - mantiqiy - sanab chiqiladigan - cheklangan - haqiqiy Satrlar Strukturalar To’plamlar massivlar yozuvlar fayllar sinflar interfeyslar Ko’rsatkichlar Proseduralar Variant Konstantalar Object Pascal tilida ikki xil konstantalar mavjud: oddiy va nomlangan. Oddiy konstantalar – sonlar, harflar (simvollar), satrlar yoki mantiqiy qiymatlar. Sonli konstantalar butun yoki kasr, musbat yoki manfiy bo’lishi mumkin. Kasr konstantalarda butun qismi kasr kasr qismidan nuqta orqali ajratiladi. Manfiy son oldiga minus belgisi qo’yilishi shart, masalan 325 0.0 -627.15 0 Musbat son oldiga ishorasini qo’yish shart emas. Kasr sonlar suzib yuruvchi vergul shaklida yozilishi mumkin. аеn Bunda а – son, uning moduli 10dan kichik bo’lishi lozim. Е – maxsus simvol; n - sonning tartibi; - а yoki n ning oldidagi ishorasi. Satr ko’rinishidagi konstantalar bittalik qo’shtirnoq ichiga olinishi lozim. Masalan, ‘Delphi visual dasturlash muhiti’. Satr yoki simvol ko’rinishidagi konstantalar o’zining ichki kodi bilan ham yozilishi mumkin, bunda koddan oldin belgisi qo’yiladi, masalan harfiy satr ‘ABCDEFGH’ Quyidagilar bilan ekvivalentdir: 6566676869707172 Mantiqiy konstantalar ikkita: true (rost) va false (yolg’on). Nomlangan konstantalar yozilish bo’limiga joylashtiriladi va umumiy ko’rinishda quyidagicha bo’ladi: Const Prise = 250; Name = ‘Петров .П.М; Radius = 2.514; Nomlangan konstanta konstantalardan tashkil topgan ifoda bilan aniqlanishi mumkin. Konstantalar ifodasi oddiy konstantalar, nomlangan konstantalar, amallar belgilari va standart funksiyalar qatnashishi mumkin. Abs, char, Hi, High, Length, Lo, Low, Odd, Ord, Pred, Round, SizeOf, Succ, Swap, Trunc va hokazo funksiyalar. Masalan: Сonst Nalog = 300*0.2 Name = ‘Алексей’ + ‘ Петрович’; Gamma = abs(1.18*1.5); Konstantalarning qiymatlari kompilyatsiya davrida hisoblanadi, dasturni bajarish jarayonida esa konstantalar tayyor hisoblangan qiymatlaridan foydalaniladi. Tipiklashtirilgan konstantalar dastur jarayonida qiymatlari o’zgarishi ham mumkin. Tipiklashtirilgan konstantalar quyidagicha aniqlanadi: Masalan: Const A:integer = 6; S: real = 18.263 – trunc(18.263); Tipiklashtirilgan konstantalar qiymati faqat bitta shart bilan o’zgarishi mumkinki, kompilyatorning {$J+} direktivasi bajarilgan bo’lishi lozim. O’zgaruvchilar. O’zgaruvchilar – dastur elementi bo’lib, dastur bajarilishi jarayonida o’z qiymatlarini o’zgartirib turishadi. Har bir o’zgaruvchi uchun kompyuter xotirasida, o’zgaruvchi turi bilan bog’liq ravishda joy ajratiladi. Dastur matnida uchrab qoluvchi har bir o’zgaruvchilarni yozib qo’yish bo’limida ko’rsatilishi kerak. O’zgaruvchi nomi bo’lib, har qanday identifikator xizmat qilishi mumkinki, u harf bilan boshlangan bo’lib, tarkibida lotin alfaviti harflari, raqamlari bo’lishi mumkin. Object Pascalda katta yoki kichik harflar farqlanmaydi. O’zgaruvchilarni aniqlashni var rezervlangan so’zidan boshlab yozish mumkin: Var X: real; I:integer; C:char; H:Boolean; Agar dasturda bir necha bir xil turdagi o’zgaruvchilar qatnashsa, ularni birlashtirib yozish mumkin. Var Summa, x, y: real; I,j,k: integer; St1, st2: string; O’zgaruvchilkar local va global bo’lishi mumkin. Var so’zidan keyin e’lon qilingan o’zgaruvchilar global deyiladi. Protsedura, funksiyalarda e’lon qilingan o’zgaruvchilar local o’zgaruvchilar deyiladi. Local o’zgaruvchilarni inisializatsiya qilinmaydi. Amallar va operandlar. Ifodalar Object Pascal tilida quyidagi amallar bor: @, not, ^,*,/, div, mod, and, shl, shr, as, +, -, or, xor, =, >, <, <>, <=, >=, in, is. Amallar berilganlar ustidan bajariladigan amallarni bildiradi. Masalan, ifodada amallar yordamida operandlar ustida harakat bajariladi. x + y x va y – operandlar, «+» amal. Amalni binary deb aytamiz agar u ikkita operandga ham tegishli bo’lsa, unar amal deyiladi u agar faqat bitta operandga tegishli bo’lsa. Binar arifmetik amallar: + - qo’shish butun operandlar butun natija - -ayirish butun operandlar butun natija Bironta haqiqiy bo’lsa haqiqiy natija * ko’paytirish - | - - | - / bo’lish - | - - | - div butun sonni bo’lish butun butun mod butun sonni butun butun bo’lish qoldig’i Unar arifmetik amallar + ishora ayniyligi butun yoki haqiqiy operand bilan bir xil bo’ladi - ishorani rad qilish - | - - | - Ifodalar amallar va operandlardan tashkil topgan bo’ladi. Eng oddiy holda ifoda bitta binary yoki unar amaldan tashkil topishi mumkin. Binar amallarda algebraic ko’rinishda bo’ladi. Masalan, а+b. Unar operatsiyalarda amal operand oldida qatnashib keladi, masalan: -b. Download 3.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling