Ўрта асрларда европа тилшунослиги

Уйғониш даври иқтисодий ва географик сабабларга кўра илк бор Италияда бошланди ва бу даврнинг йирик вакили сифатида Данте Олигьери майдонга келди. У ўрта аср маданиятининг сўнгги, уйғониш даврининг эса илк шоири саналади. Данте (1265-1321) йирик шоир бўлиш билан бирга, тилшунослик масалалари бўйича ҳам қимматли фикрлар баён қилди. Бунинг объектив сабаблари бор эди. Чунки ўрта аср маданияти динга асосланган, таълим ва бадиий адабиёт ўлик лотин тилида бўлгани туфайли, классик адабий ва жонли сўзлашув тили ўртасида катта узилиш рўй берган эди. Данте олдида улкан муаммо турарди.

• Уйғониш даври иқтисодий ва географик сабабларга кўра илк бор Италияда бошланди ва бу даврнинг йирик вакили сифатида Данте Олигьери майдонга келди. У ўрта аср маданиятининг сўнгги, уйғониш даврининг эса илк шоири саналади. Данте (1265-1321) йирик шоир бўлиш билан бирга, тилшунослик масалалари бўйича ҳам қимматли фикрлар баён қилди. Бунинг объектив сабаблари бор эди. Чунки ўрта аср маданияти динга асосланган, таълим ва бадиий адабиёт ўлик лотин тилида бўлгани туфайли, классик адабий ва жонли сўзлашув тили ўртасида катта узилиш рўй берган эди. Данте олдида улкан муаммо турарди.

Ўз асарларини классик лотин тилида ёзадими, ёки халқнинг жонли сўзлашув тилида? У ўз даврининг буюк маърифатпарвари сифатида иккинчи йўлни танлади. Лотиндан воз кечиб замонавий итальян тилида яратилган илк асар “Илоҳий комедия” бўлди. Муаллиф бу асарни ёзиш чоғида халқ тилини чуқур ўрганар экан, табиийки, тилшунослик муаммоларига ҳам дуч келди. У “Халқ нотиқлик санъти ҳақида” (De dulgari eleguencta) асарида (1305 й ) халқ тилининг лотиндан устунлиги ҳақида мулоҳаза юритар экан, фикрини исботлаш учун халқ тилидан қатор далиллар келтирадики, бу унинг итальян тили устида қанчалар аниқ кузатишлар олиб борганидан далолат беради.

• Ўз асарларини классик лотин тилида ёзадими, ёки халқнинг жонли сўзлашув тилида? У ўз даврининг буюк маърифатпарвари сифатида иккинчи йўлни танлади. Лотиндан воз кечиб замонавий итальян тилида яратилган илк асар “Илоҳий комедия” бўлди. Муаллиф бу асарни ёзиш чоғида халқ тилини чуқур ўрганар экан, табиийки, тилшунослик муаммоларига ҳам дуч келди. У “Халқ нотиқлик санъти ҳақида” (De dulgari eleguencta) асарида (1305 й ) халқ тилининг лотиндан устунлиги ҳақида мулоҳаза юритар экан, фикрини исботлаш учун халқ тилидан қатор далиллар келтирадики, бу унинг итальян тили устида қанчалар аниқ кузатишлар олиб борганидан далолат беради.