Ўрта асрларда европа тилшунослиги


Умумий рационал грамматикани яратишга урунишлар


Download 49.88 Kb.
bet6/11
Sana31.01.2024
Hajmi49.88 Kb.
#1818479
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
2-мавзу

Умумий рационал грамматикани яратишга урунишлар

  • A. Aрнова ва K. Ландслоларнинг қарашлари. 1660 йилда тилшунослик назариясида кескин бурилиш рўй берди. Париж яқинидаги Пор-Рояль ибодатхонасида машҳур файласуф ва мантиқчи Арно ҳамда грамматист Ландсло ҳамкорлигида дунёга «Пор-Рояль грамматикаси» номи билан тарқалган «Умумий рационал грамматика» яратилди. Бу грамматиканинг яратилиши тилшунослик тарихида янги саҳифа очди.

«Пор-Рояль грамматикаси» илк бор бир қатор конкрет тилларнинг фактлари асосида умумий грамматика системасини яратиш мумкинлигини намойиш этди.

  • «Пор-Рояль грамматикаси» илк бор бир қатор конкрет тилларнинг фактлари асосида умумий грамматика системасини яратиш мумкинлигини намойиш этди.
  • Дунёга систем-структур тилшуносликнинг асосчиси сифатида танилган Фердинанд де Соссюр ҳам бу грамматикага юксак баҳо беради.
  • Шу грамматиканинг яратилиши билан тилни илмий ўрганиш бошланди. Унда биринчи марта лингвистик тадқиқот предмети чегаралаб берилди.

«Пор-Рояль грамматикаси» муаллифлари тафаккур универсаллигига эътибор берган ҳолда, тафаккурнинг моддийлаштирувчиси бўлган тилда ҳам универсал жиҳатлар мавжудлигини таъкидладилар. Уларнинг фикрича, инсон онгига таъсир этувчи ҳар қандай тадқиқот объектининг рационал томонларини топиш асосида умумий грамматикани яратиш мумкин. Бу билан бир неча тилларни бир вақтда осон ўрганишнинг асосий тамойилларини белгилашга ҳаракат қилдилар.

  • «Пор-Рояль грамматикаси» муаллифлари тафаккур универсаллигига эътибор берган ҳолда, тафаккурнинг моддийлаштирувчиси бўлган тилда ҳам универсал жиҳатлар мавжудлигини таъкидладилар. Уларнинг фикрича, инсон онгига таъсир этувчи ҳар қандай тадқиқот объектининг рационал томонларини топиш асосида умумий грамматикани яратиш мумкин. Бу билан бир неча тилларни бир вақтда осон ўрганишнинг асосий тамойилларини белгилашга ҳаракат қилдилар.

«Пор-Рояль грамматикаси»да муаллифлар барча тилларнинг тузилиши ҳақида фикр юритишни мақсад қилсалар ҳам, амалда фақат юнон, лотин, қадимги яхудий, замонавий тиллардан – француз, итальян, испан; қисман инглиз ва немис тилларини текшириш объекти сифатида олдилар. Булар орасида кўпроқ француз тилига эътибор қаратилди. Шуларнингг ўзиёқ турли тиллар тузилишидаги умумий, рационал томонларни белгилаш мақсадини амалга оширишга кифоя қилади, деб ўйладилар.

  • «Пор-Рояль грамматикаси»да муаллифлар барча тилларнинг тузилиши ҳақида фикр юритишни мақсад қилсалар ҳам, амалда фақат юнон, лотин, қадимги яхудий, замонавий тиллардан – француз, итальян, испан; қисман инглиз ва немис тилларини текшириш объекти сифатида олдилар. Булар орасида кўпроқ француз тилига эътибор қаратилди. Шуларнингг ўзиёқ турли тиллар тузилишидаги умумий, рационал томонларни белгилаш мақсадини амалга оширишга кифоя қилади, деб ўйладилар.

Download 49.88 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling