Ўрта Осиёнинг юнон колонизацияси даври маданияти Ўрта Сирдарё бўйи кўчманчи-чорвадорлар маданияти

Ustrushona ilk temir davrida. Ustrushona o‘lkasi Farg‘onadan janubiy-g‘arbda So‘g‘d
va Choch oralig‘ida yerlarda joylashgan. O‘lkada o‘troq dehqonchilik
madaniyati kechroq vujudga kelgan. Bu yerda ilk temir davriga oid
kam sonli yodgorliklar o‘rganilgan. Nurtepa manzilgohi nisbatan eng
qadimgi va yirigi hisoblanadi. Manzilgoh mil.avv. VII asrda shakllangan.
Mil. avv. VI–V asrlarda manzilgohning atrofi mudofaa devori bilan o‘rab
olinib, qadimgi shahar shakllangan. Umumiy maydoni 18 ga dan iborat
ko‘hna shahar ark va shahriston qismlaridan tashkil topgan. Manzilgoh
ichkarisida qurilish imoratlari tarqoq joylashgan. Dastlab uylar yerto‘la
shaklda bo‘lgan, keyingi bosqichda paxsa va xom g‘ishtdan yer ustida
qurila boshlaydi.
Ustrushonaning ilk temir davriga oid ikkinchi shahar markazi
hozirgi Xo‘jand o‘rnida faoliyat yuritgan. Ko‘hna shahar ikki qismdan
iborat bo‘lib, umumiy maydoni 20 ga, shundan arki 1 ga maydonni
egallagan. Ko‘hna shaharning atrofi devor bilan o‘rab olingan.
Xandaqlarning o‘rni saqlanib qolgan.
Ustrushona xo‘jaligi sug‘orma dehqonchilik va chorvachilik bo‘lgan.
Bu davrda dehqonchilikda liman usulidan sun’iy sug‘orish tizimiga
o‘tiladi. Ekindalalaritog‘daryolaridanbosholganariqlarorqali sug‘orilgan.
Metallargaishlovberishhunarmandchiligi rivojlangan.Moddiymadaniyati146
qo‘shniChust,ChochvaSo‘g‘dhududlarningmadaniyta’siridashakllangan.
Ustrushonaning sopollari qo‘lda va charxda yasalgan. Sopollarning
naqshsiz va qisman naqshli turlari mavjud. Ustrushonaning charxda
yasalgan sopollari Baqtriyaning Yoz II bosqichi sopollariga, qo‘lda
yasalgansopolbuyumlariesaEylatonmadaniyatisopollarigao‘xshaydi.


Eylaton madaniyati. Farg‘ona vodiysida Chust madaniyatining
davomida Eylaton madaniyati (mil. avv. VII–IV asrlar) faoliyat
yuritgan. Eylaton madaniyatiga doir yodgorliklar Farg‘ona
vodiysining deyarli barcha hududida tarqalgan. Bu madaniyatga oid
yodgorliklar ko‘hna shaharlar, o‘troq dehqonchilik qishloqlari va
chorvador qabilasining qabrlaridan iborat. Eylaton madaniyati xo‘jaligining asosini sug‘orma dehqonchilik tashkil
etgan. Dehqonchilikda arpa, bug‘doy va tariq ekilgan. Guruch ekish ham
mana shu davrda boshlagan. Xo‘jalikning ikkinchi tarmog‘i chorvachilik
hisoblangan. Chorvachilikda asosan kichik tuyoqli chorva mollari boqilgan.
Chorvachilikdaikkinchio‘rinniqoramolvayilqichilikegallagan.
Sopol buyumlari dastlab qo‘lda va keyinchalik sekin aylanadigan
kulolchilik charxida yasalgan. Bu davrda temirdan yasalgan
buyumlarning soni ko‘payadi. Bronza ahamiyatini yo‘qotmaydi.