S. B. Abbasov cho`llanish muammolari

Pasttekislik — mutloq balandligi dengiz sathidan 200 m gacha 
bo`lgan tekisliklar. M., Kaspiy bo`yi pasttekisligi P. lar dengiz 
sayozligining daryolar keltirgan loyqalar bilan to`lishidan, tog` oldi 
bukilmalarining tog`lardan tushgan nuroq jinslar bilan to`lishi na-
tijasida hosil bo`ladi. Platformalarning asta pasayishi va dengiz 
sayozligining ko`tarilishi oqibatida ham P. lar vujudga keladi. 
Plato — yer yuzasi yassi yoki sal to`lqinlangan, ba’zan bir oz 
parchalangan baland tekislik. Yonbag`irlari ko`pincha kesilgandek 
tik bo`ladi. Atrofdagi tekislik yerlardan tik jarliklar hosil qilib 
ko`tarilib turadi. Mas., Ustyurt platosi Baland platolar ko`pincha 
yassi tog`lik deb ataladi. 
Platforma 
(fransuzcha plat — yassi, forme- shakl) yer 
po`stining nisbatan barqaror, tektonik harakatlarga kam beriladigan 
yirik, barqaror bo`laklari. P. Yer tarixining qadimiy eralaridagi 
geosinklinalarda burmalanishlar ro`y berib, so`ngra tektonik 
harakatlarning zaiflashishi natijasida vujudga kelgan. Platforma 
jinslari metamorfiklashib, kristallashib ketgan. Quruqlikdagi 
platformalar: Sharqiy Yevropa, Sibir, Xitoy, Afrika, Avstraliya, 
Antarktida, Shim. va Jan. Amerika. 
Plita — platformalarning pasaygan va ustini salgina qiya yoki 
gorizontal yotgan cho`kindi jinslar qoplagan qismlari. P. lar 
zaminning kristalli va metamorfiklashgan qattiq jinslarini keyingi 
geologik davrlarning dengiz va qurqlik yotqiziqlari qoplashidan 
vujudga keladi. 
Promille — biron-bir sonning mingdan bir ulushi, 
0
/
00
alomati 
bilan belgilanadi. Suvning sho`rligini aniqlashda suvning 1000 
og`irlik ulushiga necha ulush tuz to`g`ri kelishini bildiradi. Sho`rligi 
1/
00
gacha bo`lgan suv ichishga yaroqli hisoblanadi. Dunyo okeani 

---

145 
suvining o`rtacha sho`rligi 35
0
/
00
. Ayrim joylarda 42% gacha, qutbiy 
o`lkalarda 33—34
0
/
00
bo`ladi.