S. B. Abbasov cho`llanish muammolari
Download 1.85 Mb. Pdf ko'rish
|
e49f045d6a9412dcde4e2cd20c72e7f3 CHO`LLANISH MUAMMOLARI
- Bu sahifa navigatsiya:
- Seysmik mintaqa
- Seysmologiya
Proterozoy (yunoncha proteros — ilk, eng qadimgi, zoe hayot)
— er tarixining kembriy davridan oldin o`tgan vaqtniig katta qismini o`z ichiga oladigan geologik era va shu erada vujudga kelgan tog` jiislari. 2 mlrd. yildan ko`proq vaqtni o`z ichiga oladi. Ikki davrga — yuqori va quyi. P. ga bo`linadi. P. tog` jinslari orasida temir, mis, marganets ma’danlari, fosforit, grafit, nodir metallar uchraydi. Psixrometr (yunoncha psixros— sovuq, metreo—o`lchayman) — havo namligi o`lchanadigan asbob. Ikkita termometrdan iborat: biri quruq, ikkinchisining simobli uchiga mato o`rab suvli idishga tiqib qo`yiladi. Ho`l termometr haroratni pastroq ko`rsatadi. Ana shu termometrlar ko`rsatkichidagi farq asosida havo namligi maxsus jadvaldan aniqlanadi. Relyef — (franduzcha «relyef» — ko`taraman) — yer yuzasi shakllari: tog`lar, tekisliklar, pasttekieliklar, adirlar, yassi tog`liklar, tepaliklar, qirlar, vodiylar, botiqlar, soyliklar, jarlar va boshqalar majmui. Relyef ikki xil kuch — ichki (endogen) va tashqi (ekzogen) kuchlarning birgalikda hamda muntazam o`zaro ta’siri natijasida vujudga keladi. Savanna (ispancha sabana)— har yer-har yerda yakka holda yoki to`p-to`p daraxtlar o`sadigan quruq tropik o`t o`simliklari. O`tlar orasida bo`yi 1-3 m ga etadigan g`allagulli qurg`oqchil o`simliklar ko`p. Daraxtlar va butalar soyabonsimon ko`rinishga ega. Jan. Osiyo, Jan. Amerika, Afrika va Avstraliyada keng tarqalgan. Seysmik mintaqa — yer qimirlash markazlari joylashgan va zilzilalar bo`lib turadigan mintaqa. Hozirgi zamon tektonik harakatlari, tog`lar hosil bo`lishi ro`y berayotgan, chuqur okean botiqlari paydo bo`layotgan joylarni o`z ichiga oladigan uzun cho`zilib ketgan hududlar kiradi. Ikkita katta S. m. mavjud. Yevropa Osiyo (Alp-Himolay) va Tinch okean halqasi. Seysmologiya (yunoncha — seysmos — yer qimirlash, logos — fan) — yer qimirlash va u bilan bog`liq hodisalarni o`rganuvchi fan: Zilzilalar sabablarini, ularning tektonik jarayonlar bilan aloqalarini, 146 oldindan aytib berish imkonlarini, Yer yuzasida tarqalish geografiyasini, yer qimirlash oqibatlariga qarshi kurash yo`llarini o`rganadi. Sinekliza (yunoncha sin – birgalikda va engilisis – egilish) – yer po`stining platformalarida salginabotiq qismi. Eni bir necha yuz km ga etadi. Shakli ko`pincha noto`g`ri yumaloq bo`ladi. S. Botig`i cho`kindi jinslar to`ldirib, yer yuzasi yassi yoki salgina botiq tekislikka aylangan bo`lishi mumkin. Mas., Liviya S. si Moskva S. si va h. k. Sinklinal (yunoncha— sinklit — egilaman)— tog` jinslari qatlamlarining qabariq tomoni pastga qaragan burmasi. S. antiklinal bilan yonma-yon joylashgan bo`ladi. Download 1.85 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling