S. B. Abbasov cho`llanish muammolari

Landshaft komponentlari - har bir joydagi tog` jinslari, relyef, 
iqlim, yer usti va yer osti suvlari, o`simliklar, hayvonot dunyosi, 
tuproqlar.
Landshaftlar rekultivatsiyasi — inson faoliyati ta’sirida 
muvozanati buzilgan yoki ishdan chiqqan tabiiy va antropogen 
landshaftlarni tiklash, qayta ishga solish yoki ular o`rnida yangi
landshaftlar bunyod etish. 
Landshaft qobig`i — geografik qobiqning litosfera (Yer 
po`sti) gidrosfera (suv qobig`i) va troposfera bevosita tutashib 
turgan nisbatan yupqa markaziy qismi. L. q. hozirgi nurash po`stini, 
tuproq-o`simlik qoplamini, barcha tirik organizmlarni va havoning 
yerga tutashib turgan quyi qismini o`z ichiga oladi. L. q.-ning 
qalinligi qutbiy o`lkalarda 10 m dan ekvatorial o`monlarda 100—
150 m gacha etadi.
Litosfera plitalari — yer po`sti (litosfera) ning yirik (bo`yi va 
eni minglab km ga etadigan), qattiq bo`laklari. L. p. atrofdan 
seysmik va tektonik jihatdan juda faol yorilshilar mintaqalari bilan 
o`ralgan bo`ladi. Eng yangi tasavvurlarga ko`ra L. p. mantiya ustida 
doim siljib yuradi. Harakat yo`nalishi okeanlar o`rtalig`idagi 
tog`lardan siqilish (to`qnashish) mintaqasiga tomon bo`ladi. L. p. 
bir-birlariga nisbatan ham va yorilish mintaqalari bo`ylab ham 
siljiydi. To`qnashish mintaqasida burmali tog`lar, siljiqlar, 
bukilmalar vujudga keladi. 
Mutloq balandlik — yer yuzasidagi muayyan nuqtaning dunyo 
okeani o`rtacha sathidan tik balandligi yoki pastligi. Okean sathidan 
baland nuqtalar musbat ishorasi ( + ), past nuqtalar manfiy ishorasi 
(—) bilan belgilanadi. Musbat ishorasi ko`pincha qo`yilmaydi. 

---

143 
Mas., Jomolungga cho`qqisining M. b. 8848 m, To`rfon botig`iniki 
— 154 m. 
Mutlaq namlik — 1 m
3
havodagi suv bug`i mikdori. O`lchov 
birligi g/m
3
, ya’ni 1 m
3
havoda necha gramm suv bug`i borligi bilan 
belgilanadi. 
Mo`tadil iqlim — mo`tadil mintaqalar iqlimi. Mo`tadil 
mintaqalarda Quyosh hech qachon qoq tepaga kelmaydi va uning 
ufqdan balandligi katta farq qiladi. Shu sababli iqlim ham juda 
har xil. YAnvar oyining o`rtacha harorati shimoliy qismida - 20°, -
25° bo`lsa, janubiy qismida 0° atrofida, shimolda iyulning o`rtacha 
harorati 10° atrofida bo`lsa, janubida 27°. Yog`in ham turli 
miqdorda yog`adi. M. i. asosan 3 xilga bo`linadi: 1) mo`tadil dengiz 
iqlimi, 2) mo`tadil kontinental iqlimi va 3) mo`tadil musson iqlimi.