S. B. Azimova

Ingichka ichakda qorin bo'shlig'i va parietal ovqat hazm qilish 
Ingichka ichakda ovqat hazm qilishning ikki turi ajralib turadi: qorin 
bo'shlig'i va parietal. 
Qorin bo'shlig'ida ovqat hazm qilish sekretsiya fermentlari yordamida 
ingichka ichak bo'shlig'iga (oshqozon osti bezi, safro, ichak suvi) 
kiradi. Bo'shliqni hazm qilish natijasida yirik molekulyar moddalar (polimerlar) 
asosan oligomerlar bosqichiga qadar gidrolizlanadi. Ularning keyingi gidrolizi 
shilliq qavatiga tutashgan hududda va uning ustida bo'ladi. 
Parietal ovqat hazm qilish keng ma'noda glikokalik, glikokalik zonasi va 
mikrovilli yuzasida joylashgan shilliq qavatlar qatlamida uchraydi. Shilliq qavat 
ingichka ichakning shilliq qavati tomonidan ishlab chiqarilgan shilimshiq va 
so'ruvchi ichak epiteliyasidan iborat. Ushbu qatlamda oshqozon osti bezi va 
ichak shirasining ko'plab fermentlari mavjud. 
Shilliq qavatidan o'tadigan oziq moddalar ushbu fermentlarga ta'sir 
qiladi. Glikokalik adsorbsiya, barcha asosiy ozuqa moddalarini gidrolizlashning 
oraliq bosqichlarini bajaradigan ingichka ichakdan oshqozon sharbati 
fermentlarini 
so'radi. Gidroliz 
mahsulotlari 
enterotsitlarning 
apikal 
membranalariga kiradi, ular ichiga fermentlar o'zlarining hazm qilish jarayonini 
olib boradigan ichak fermentlari birikadi va natijada so'rilishi mumkin bo'lgan 
monomerlar hosil bo'ladi. Membranaga o'rnatilgan ichak fermentlari va 
so'rilishini ta'minlovchi transport tizimlari yaqin joylashganligi sababli, ozuqa 

---

60 
moddalarining yakuniy gidrolizlanishi va so'rilishining boshlanishi uchun 
sharoitlar yaratilmoqda. 
Quyidagi bog'liqlik membranani hazm qilish uchun xosdir: epiteliya 
hujayralarining sekretor faolligi ipdan ichak ichakchasining yuqori qismigacha 
kamayadi. Villusning yuqori qismida dipeptidlar asosan gidrolizlanadi, bazasida 
esa disaxaridlar mavjud. Parietal ovqat hazm qilish enterotsit membranalarining 
ferment tarkibiga, membrananing sorbsiya xususiyatlariga, ingichka ichak 
motorikasiga, bo'shliq hazm qilish intensivligiga va parhezga bog'liq. Membran 
hazm bo'lishiga adrenal gormonlar ta'sir qiladi (fermentlarning sintezi va 
translokatsiyasi).