S. M. Sultanova, E. V. Krivoruchko, G. T. Zakirova, A. A. Baymatov temir yo‘l transporti statistikasi

Tayanch iboralar 
Mehnat resursi, mehnat unumdorligi, iqtisodiy faol va nofaol aholi, ish-
chi kuchi, ishsiz, friksion ishsizlik, strukturaviy ishsizlik, davriy ishsizlik, 
ishsizlik darajasi, mehnat bozori birjasi, 16 yoshga to‘lganlar koeffitsi-
yenti, ishga jalb qilingan o‘smirlar va pensionerlar koeffitsiyenti, mehnat 
119

---

resurslarining bandlik koeffitsiyenti, iqtisodiy faol aholining yuklama koef-
fitsiyenti, aholi yosh tarkibining samaradorlik koeffitsiyenti, ish haqi fondi. 
 
Namunaviy masalalar 
 
1-masala. Temir yo’l korxonada joriy yilning 1.01. holatiga ko‘ra: 
xodimlarning ro’yxatdagi soni 1520 kishini, o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar 
soni esa 1500 kishini tashkil qildi. Ishga kabul qilinganlar soni – 120 kishi, 
ishdan bo‘shatilgan soni – 150 kishi, shu jumladan 110tasi uzrsiz. Yil 
davomida doimiy ishlagan xodimlar soni – 1250 kishi. 
Korxonada ish kuchi harakati va oqim ko‘rsatkichlarini aniqlang:
1. Ish kuchi aylanma ko‘rsatkichi : 
Xa= Xk +Xb = 120+150=270 kishi. 
2. Ish kuchi aylanmasi koeffitsiyenti : 
Ka= Xa/ Xr = 270/ 1500*100%=18,0% 
3. Ish kuchi oqimi koeffitsiyenti : 
Ko= Xub/ Xr =110/ 1500*100%=7,5%. 
4. Ish kuchi doimiylik koeffitsiyenti : 
Kd= Xdi/ Xr = 1250/1500*100%= 83,3%. 
2-masala Temir yo’l korxonaning ma’lumotlari asosida ish vaqti 
fondlarini hisoblang: 
10.4.1-jadval 
Ro‘yxatdagi o‘rtacha ishchilar soni, kishi 
500 
Ishchilar ishlagan ish vaqti, kishi-kun 
110790 
Kunlik bekor turgan vaqti, kishi-kun
10 
Ishga kelmagan kunlar, kishi-kun 
71700 
- yillik ta’til 
9000 
- o‘quv ta’tili 
120 
- xomiladorlik ta’tili 
480 
- kasallik
5000 
- boshqa qonuniy ishga kelmaslik 
250 
- ma’muriyat ruxsati bilan ishga kelmaslik
300 
- sababsiz ishga kelmaslik 
50 
Bayram va dam olish kunlari, kishi-kun
56500 
Ishchilar ishlagan xaqiqiy ish vaqti, kishi-soat 
875241 
- ish vaqtidan tashqari (сверхурочно) 11079 
Aniqlang: 
1. Kalendar ish vaqti fondi = 110790+10+71700=182500 kishi-kun. 
(500*365=182500 kishi-kun) 
2. Tabel ish vaqti fondi = 182500-56500=126000 kishi-kun. 
3. Maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi = 182500-56500-9000=117000 
kishi-kun. 
120

---

10.4.2-jadval 
Ish vaqti 
resurslari 
Kishi-kun 
Kishi-
soat 
Ish vaqtidan 
foydalanish 
Kishi-kun Kishi-soat 
1. KVF 
182500 
1.Hak.Ish vaqti 
110790 
2. Bayram va 
dam olish
56500
2.Smena mobaynida 
tanaffuslar 
3. Tabel IV 
126000 
3.Smena vaqt fondi 
610 
4. Navbatdagi 
ta’til 
9000
4.Sababli foydalanil-
magan IV 
5550
5. Maks. imk. 
IV 
117000
5. Ish vaqti 
yo’qotishlari 
50
6. Mak imkon. IV 
117000 
Aniqlang: 
1. Kalendar fondini ishlatilish koeffitsiyenti:
K kfi
= ishlagan vaqti, kishi-kun / KFV
= 110790/182500= 0,6071 yoki 60,71% 
2. Maksimal imkoniyati vaqt fondini ishlatilish koeffitsiyenti:
K mivf = ishlagan vaqti, kishi-kun / MIVF
= 110790/117000= 0,9469 yoki 94,69% 
3. Sababli ishlatilmagan vaqt fondi ulushini: 
Usiv = sababli ishlatilmagan vaqti, kishi-kun / MIVF
= 120+480+500+250/117000= 0,05 yoki 5% 
4. Yo’qotishlar vaqti ulushini: 
Uyiv = yo’qotishlar, kishi-kun / MIVF
= 10+300+50/117000= 0,0031 yoki 0,31% 
5. O‘rtacha ish davri davomiyligi: 
O‘ID= Ishchilar ishlagan ish vaqti, kishi-kun / Ro’yxatdagi o‘rtacha 
ishchilar soni = 110790/500 = 221,58 kun 
6. O‘rtacha bir ishchiga to‘g‘ri keladigan kelmagan kunlar : 
O‘kmk= umumiy kelmagan kunlar / Ro’yxatdagi o‘rtacha ishchilar 
soni 
= 182500-110790-10 / 500 = 143,4 kun 
7. O‘rtacha bir ishchiga to‘g‘ri keladigan kunlik bekor turish kunlar
O‘btk= bekor turgan kunlar / Ro’yxatdagi o‘rtacha ishchilar soni 
= 10 / 500 = 0,02 kun 
Jami: 221,58+143,4+0,02=365 kun