S. N. Maxsudov, G. R. Shukurova

17- rasm. 
T ilo s ti v a la b y u g a n c h a l a r in i n g t u g ‘m a k a lta lig i.
Chunki m e’yoriy mexanik chaynov bosimidan judo bo'lgan 
tishlar milk va suyak to ‘qimalariga kerakli bosim kuchni yetkazib 
berolmaydi, bu esa tish atrofi to ‘qimalaridagi gemodinamikani 
susayishiga, provardida esa to‘qimalaming yallig‘lanishiga olib keladi.
Bolalar parodontida uzoq vaqt kechuvchi yallig‘lanishlar 
bora-bora (surunkali infeksiya) bola organizm ining umumiy 
q a rsh ilig in i p a s a y tirib , a lle rg ik fo n n i o sh irib y u b o rish i 
m um kin. Bunday bolalarning um um iy ahvoli yom onlashib, 
psixologik jih atd an ta ’sirchan, tibbiy m uolajalarga nisbatan 
q o ‘rq u v c h a n , in jiq , tez to liq u v c h a n , kam uyqu va past 
ishtahali b o ‘lib qoladilar.
OG ‘IZ B O ‘SH LIG ‘I SHILLIQ PARDASI 
KASALLIKLARI
Bunday kasalliklar o ‘ziga xos alohida yoki organizmda sodir 
bo‘lgan bironta kasallik belgisi bo‘lishi mumkin. Kasallik turli sabablar, 
ya’ni termik, mexanik, kimyoviy shikastlanishlar oqibatida yoki 
mikrob va viruslar ta ’siridagi zararlanishlar oqibatida yuzaga keladi.
Termik ta ’sirotlarga yuqori haroratli ta ’sirotlar oqibatidagi 
kuyish, mexanik ta’sirotlarga shilliq pardaning shikastlanishi (Bernar 
aftasi), kimyoviy ta ’sirotlarga esa, kislota yoki kuchli ishqorlar 
ta ’siridagi kuyish kabilar misol bo‘la oladi.
Turli mikrob va viruslar ta’sirida og‘iz shilliq pardasida turlicha 
klinik ko‘rinishga ega bo‘lgan stomatitlar kelib chiqishi mumkin.
Ba’zi allergik holatlarda og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatida o ‘ziga 
hos o'zgarishlar ro‘y berishi mumkin. Bunga Kvinke shishlari, allergik

---

stomatit, turli shakldagi eksudativ eritema, surunkali qaytalanuvchi 
aftali (chaqali) stomatitlar misol bo‘ladi. K o‘pincha ayrim dori 
preparatlarini peroral qabul qilishda ular shilliq pardaga tez ta ’sir 
etishi kuzatiladi.
Dermatovenerik kasalliklarning (zahm, gonoreya) ayrim rivoj- 
lanish pallalari ham og‘iz bo'shlig‘i shilliq pardasida o ‘z asoratlarini 
qoldarishi mumkin. Ayniqsa, teri dermatozining asosiy klinik belgilari 
og‘izbo‘shlig‘ida ko‘p uchraydi (pufakchali dermatoz, yassi qizilcha).
Og‘iz shilliq qavati infeksion kasalliklariga virusli geфetik 
stomatit, grippli stomatit, qizamiq davridagi stomatit (toshmalar) 
misol bo‘la oladi. Og‘iz shilliq pardasini butkul chirishi bilan kechuvchi 
Vensan stomatiti bolalar sog‘lig‘i uchun o ‘ta havfli hisoblanadi.
Bakterial infeksiya natijasida yuzaga kelgan streptokokkli 
stomatit, piogen granulema yoki tuberkulyozli stomatitlar ham jiddiy 
tus oluvchi kasalliklar hisoblanadi.
Emizikli bolalar tilining ustki yuzasi b o ‘ylab kechuvchi 
«molochnisa» nomi bilan ataluvchi stomatitlar kandidoz kasalliklar 
turkumiga kiradi. Mazkur kandida-m o‘g‘or zambrug‘lari bola ona 
sutini emib bo‘lgach, og‘iz bo‘shlig‘ida qolib ketgan sut qoldiqlarining 
achib, kislotali muhitni vujudga keltirilishi hisobiga yuzaga keladi. 
Shuning uchun, onalarga bolani emizib bo‘lgach, uni og‘zini ishkoriy 
suyuqlik (choy sodasi) shimdirilgan doka bilan artib tashlash tavsiya 
qilinadi.