S. N. Maxsudov, G. R. Shukurova

22- rasm. 
Tishlar yuzasi b o ‘ylab biryo‘la oldindan-orqaga va aylanma 
harakatlarning amalga oshirilishi.
M azkur tishlarning oral(ichkariga) yuzalari ham , xuddi 
tishlaming vestibulyar(lunj) yuzasini tozalaganimiz kabi amalga 
oshiriladi.
Yuqorigi va pastki frontal(oldingi) tishlarning vestibulyar(lab) 
yuzalarini ham, xuddi yon tishlar yon yuzalarini tozalaganimiz 
kabi amalga oshiriladi.
Barcha frontal tishlaming oral yuzalarini tozalashda chyotka 
qilchalarining yo‘nalishi mazkur tishlar kesuv qirrasiga nisbatan 
parallel holatda joylashadi, ya’ni cho‘tka dastagi tik holatda bo‘ladi va 
bunda tish va milk yuzasiga qilchalaming 50 %igirta tegib turishi 
mumkin xolos. Shu tarzda chapdan-o‘ng tomonga va o‘ngdan-chap
79

---

tomonga yo‘naltirilgan bir necha gorizontal harakatlar amalga 
oshiriladi. Shundan so‘ng, qilchalarni frontal tishlarning tik o ‘qiga 
nisbatan parallel tarzda yoki boshqacha qilib aytganda, tishlar kesuv 
yuzasiga nisbatan perpendikular xolatda joylashtiramiz va shu yo‘sinda 
yuqoridan pastga va pastdan yuqoriga qarab yo‘naltiruvchi harakatlami 
amalga oshiraiz. Va nixoyat, barcha tishlarning vestibulyar yuzasi(lunj 
yuzasi) b o ‘ylab tishlarim izni jipslagan holda c h o ‘tkam izni 
aylanma(rotasion) harakatlarni amalga oshirish bilan (23- rasm) 
barcha amallarimizni yakunlaymiz.
23- rasm. 
Cho‘tkaning aylanma harakati.
K o‘p yillar mobaynida tishni tozalashda tish kukunidan 
foydalanib kelingan. So‘nggi yillarda esa tish kukuni kamroq ishlab 
chiqariladigan b o ‘ldi. Chunki u tish pastalariga nisbatan ishlatish 
uchun noqulay va gigenik emas. Bundan tashqari, tish pastasining 
tish kukunidan birm uncha afzal tom onlari bor: pasta gigenik, 
yig‘inchoq, plastik, ta’mi xushbo‘y, hidi uzoq vaqtgacha yo‘qolmaydi. 
Tish pastasi tyubiklarida chiqariladi, shuning uchun cho‘tka yoki 
boshqa narsadan ifloslanmaydi.
Gigiyenik va davo-profilaktika tish pastalari bo‘ladi. Gigenik 
tish pastalari tarkibida qo‘shimcha davolovchi va profilaktik vositalar

---

bo'lm aydi, ular og‘iz b o ‘shlig‘ini m exanik tozalashga m o ‘ljal- 
langan.
Tish emali kariyesga chidamli bo‘lgan bolalarga «Karlson», 
«Detskaya», «Buratino» gigiyenik tish pastalarini tavsiya qilish 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Ularda hushbo‘y efir moylari va tozalovchi 
xossalar bo'lganligi sababli ta ’mi yaxshi bo‘ladi.
Davolash-profilaktika tish pastalari tarkibida xlorofil, moy- 
chechak, qayin po‘stlog‘i, propolis, vitaminlar, mikroelementlar, 
kariyesga qarshi minerallar (kalsiy, fosfor, ftor kabi), o ‘simlik prepa- 
ratlari mavjud.
Tish emalining kariyesga chidamliligi past, tish kariyesi belgilari 
bo‘lgan bolalarga yaxshisi tarkibida ftor bo‘ladigan tish pastalarini 
tayinlash lozim. Chunki bunday pastalar tish emalini chidamli qiladi. 
«Ftorodent», «Colgeyt», «Blend Amed», «Pepsodent» kabilar ana 
shunday tish pastalari qatoriga kiradi.
Tarkibida ftor bo‘ladigan tish pastalarini ichimlik suvida ftor 
miqdori ortiq bo'lgan hududlarda yashaydigan bolalarga tavsiya 
etilmaydi. Bunday hollarda tarkibida ionlar tutadigan tish pastalarini 
tavsiya etish mumkin. Odatda bu pastalar tarkibida kalsiy glyukanat, 
gliserofosfat, xlorid, fosfat kislota tuzlari, m ikroelem entlar, 
molibden, mis, vanadiy tuzlari b o ‘ladi. Sanoatimiz bu guruhga 
tegishli «Jemchug», «Remodent» kabi tish pastalarini ishlab 
chiqaradi.
Parodont to ‘qimalarida yallig‘lanish jarayonlari bo‘lganda 
«Lesnoy balzam», «Colgeyt Propolis», «Colgeyt Total 12» tish 
pastalari shifobaxsh ta ’sir qiladi.