S. S. Sayyidqosimov marksheyderiyada geoaxborot tizimlar

42-rasm. Shaxsiy papkaga ulanish
Katalog qatoridan yaratilgan papkaning ustiga sichqonchaning o‘ng tugmachasi bosiladi. Keyin Новый — Персональная база геоданных tanglanadi (43- rasm).

43-rasm. Personal geoma’lumotlar bazasini yaratish

Izoh: geoma’lumotlar bazasining farqlanishi:
Geoma’lumotlar bazasi fayllarida saqlangan rastrli ma’lumotlar bir-biridan farqlanadi (2-jadval).
2-jadval.

Rastrli ma’lumotlarni saqlash xususiyatlari	Faylli geoma’lumotlar bazasi	Hamma foydalanadigan ma’lumotlar	Personal ma’lumotlar bazasi
O‘lcham	Har bir rastr ma’lumotlar uchun 1 Tb	Cheklanmagan ma’lumotlar. ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT)	Har bir ma’lumotlar bazasi uchun 2 Gb (bu cheklov rastr ma’lumotlar bazasi uchun emas, balki

			jadvalli ma’lumotlarga tegishli cheklovlardir)
Rastr ma’lumotlarini yig’ish fayli formati	Ma’lumotlar bazasi uchun axborotlarni yig’ish fayli formati	ArcSDE rastr ma’lumotlarini to‘plash	Erdas imagine, jpeg yoki jpeg 2000
Saqlash joyi	Rastrli ma’lumotlarini to‘plash boshqariladigan, Mozaikali ma’lumotlari: boshqarilmaydigan. Rastrli ma’lumotlar yoki atributlar: boshqariladigan yoki boshqarilmaydigan	Rastrli ma’lumotlar to‘plash boshqariladigan, Mozaikali ma’lumotlar: boshqarilmaydigan, Rastr ma’lumotlar yoki atributlar: boshqariladigan	Rastr ma’lumotlarini to‘plash boshqariladigan Mozaikali ma’lumotlar boshqarilmaydigan Rastr atributlar: boshqariladigan yoki boshqarilmaydigan
	Fayl tizimda saqlanadi	Rastrli ma’lumotlar bazasining boshqarish tizimi (RMBBT) da saqlanadi	Ma’lumotlar microsoftaccessda saqlanadi
Axborotlarni siqish	lz77, jpeg, jpeg 2000 yoki hech qaysi	lz77, jpeg, jpeg 2000 yoki hech qaysi	lz77, jpeg, jpeg 2000 yoki hech qaysi
Piramidali qatlamlar	Piramida tuzilishini qisman qo‘llab- quvvatlash	Piramida tuzilishini qisman qo‘llab- quvvatlash	Piramida tuzilishini to‘liq qo‘llab- quvvatlash
Mozaika	Mozaikalarni yaratishda rastrli ma’lumotlar bazasiga biriktirishga imkon beradi	Mozaikalarni yaratishda rastrli ma’lumotlar bazasiga biriktirishga imkon beradi	Yangi mozaika yaratilganda to‘plangan ma’lumotlarga qo‘shib boradi
Yangilash	Bosqichma-bosqich yangilash	Bosqichma-bosqich yangilash	—
Foydalanuvchilar soni	Yagona foydalanuvchi va ishchi guruh: bir necha o‘quvchi va bitta yozib boruvchi	Ko‘plab foydalanuvchilar va ko‘plab yozib boruvchilar	Yagona foydalanuvchi va ishchi guruh: bir necha o‘quvchi va ko‘plab yozuvchilar

Geografik axborot tizimlarida ma’lumotlarni piramidalar ko‘rinishida tasvirlash faqat ma’lum o‘lchamlardagi axborotlarni ko‘rsata oladi, bu esa rastrli ma’lumotlarni ifodalashni tezlashtirishi mumkin. Piramida qatlamlaridan foydalanganda ma’lumotlarning past razrejeniyalisi (tasvirlarning tiniqlik darajasi) bir muncha tezroq yuklanadi. Yuqori razrejeniyadagi rasmlar yiriklashtirilganda ulardagi ma’lumotlar aniq ko‘rinadi; ishlash unumdorligi oldingiday saqlanib qolinadi; faqat monitordagi tasvir maydoni kichrayadi. Ma’lumotlar bazasi serveri tasvirlarning eng mos variantini foydalanuvchiga tavsiya etuvchi ma’lumotlardan foydalanish darajasiga qarab avtomatik tarzda tanlaydi.

Piramidali qatlam bo‘lmasa, u holda rastrli ma’lumotlarni diskdan o‘qish kerak hamda ularning hajmini kichraytirish lozim. Bunday holat tasvirni qayta ishlash deb nomlanadi va bu jarayon ArcGIS dasturini qayta ishga tushirish bilan amalga oshiriladi. Rastrli ma’lumotlarni piramida qatlamlarida aks ettirish uchun bir marta tayanch nuqtalar orqali ro‘yxatga (transformatsiya) olinadi; ro‘yxatga olingandan keyin rastrli tasvirdan vektorli tasvirlarni hosil qilishda asos sifatida foydalaniladi. Rastrli tasvir ma’lumotlari qanchalik katta bo‘lsa, mutaxassisdan piramidalarni qayta hosil qilishda shuncha ko‘p vaqt talab etadi. Lekin bu jarayon keyingi ishlarimizni tezlashtirishga imkon beradi.

2. 
   Ob’yektlarni raqamlash uchun qatlamlar sinfini va topalogiyani yaratish
   

1. 
   yaratilgan papka ustiga sichqonchani o‘ng tugmasini bosib Персональной базе геоданных — Новый — Класс пространственных объектов tanlanadi (44- rasm).