S. Y. Is kamov

Jihoz va materiallar: meva-uzum namunalari, stakanlar, 
kolbalar, reaktivlar, pipetkalar, kalkulyator.
Q‘zlashtirish uchun savollar
1.Dudlangan 
mahsulotdagi 
oltingugurt 
qoldig‘i 
inson 
organizmiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
2. Oltingugurt bilan dudlash qanday afzalliklarga ega?
3. Dudlashda qanday oltingugurt shakllari ishlatiladi?
4. Dudlangan mahsulot tarkibi qanday o ‘zgaradi?
16-ish. Meva va uzumdan sharob tayyorlash
Barsning maqsadi: sharob tayyorlash bilan tanishish. Talaba- 
larga meva va uzumlardan asl sharob tayyorlash texnikasi va texno- 
logiyalarini o ‘rgatish.
Ishlash tartibi: ishlab chiqarishda uzum va mevalar sharbatini 
turupsiz yoki turpi bilan bijg'itib sharob tayyorlanadi.
Asl sharobning bir litrida 860 g suv, 110 g spirt, 1 g shakar,
7-9 g glitserin, 2-3 g uzum, 2-4 g sut, olma kislotasi va boshqa 
moddalar b o ‘ladi. 
- 1

---

O czbekistonda sharob asosan uzumdan tayyorlanadi. U texnik 
yetilish davrida uziladi, Maxsus mashinada eziladi (12-rasm), keyin 
meva po'sti hamda urug‘dan sharbat ranggi chiqmasligi uchun ezilgan 
uzum sharbati tezda shibbalanib turpidan ajratiladi, nasos yordamida 
tog‘ora va boshqa idishlarga quyiladi. Keyin 12-14 soat tindiriladi va 
achib qolmasligi uchun bir litrga 8-15 gramm hisobida sulfat kislota 
qo‘shiladi, so‘ng idishlarga o ‘tkazib 2 foiz bijg‘itish achitqisi 
qo‘shiladi. Sharbat 18-25 °S da 2-3 haftada tayyor bo‘ladi.
Qizil sharbat tayyorlashda uzum sharbati turpi bilan bijg‘itiladi. 
Bunda meva po‘sti hamda urug‘i tarkibidagi bo‘yovchi, oshlovchi va 
mineral moddalar erib sharobga rang kiritadi.
12-rasm. Sharob va sharbat tayyorlashda mevalarni presslab 
ezuvchi uskuna
Kuchli va dessert sharoblar tayyorlashda spirt qo‘shilacli. Sham- 
pan sharob; respublikamizda yetishtiriladigan eng yaxshi uzum nav- 
lari - Bayan Shirey va Rkatsitelilardan tayyorlanadi.
Yangi uzilgan uzum 4 soatdan kechiktirihnay ezilib, meva band- 
lari dan ajratiladi, keyin shibbalanib sharbati olinadi. Sharbat past 
haroratda (10-12 °S) 14-16 soat yoki 25-30 °S da 18-24 soat tin­
diriladi. Ranggini tiniq qilish uchun har bir sharbat quyqasidan ajratih 
bijg‘itish idishlariga o'tkaziladi. Bijg‘itishda haxorat 14-18 °S bo‘lishi 
kerak. Bijg‘itish tugashi bilan sharbat boshqa idishlarga o‘tkaziladi. 
Tayyor sharob shampan korxonasiga yuboriladi.
Mevalardan olinadigan sharob meva sharbatini achitqi qo‘shib

---

bijg‘itish y o ‘li bilan tayyorlanadi, bun da talabga qarab suv va qand 
qo‘shiladi. Byg'itishda sharob tarkibida 5,5 foizgacha spirt hosil 
boladi. Sharobning kuchi etil spirti qo‘shish y o ‘li bilan oshiriladi.
Vazifa, Har bir talaba o'qituvchining topshirig‘iga muvofiq 
sharob tayyorlaydi va o ‘quv xo'jaligi sharoitida o'rganadi. Buning 
uchun 2-3 kishidan iborat zveno tuziladi va har bir zveno turli uzum 
navlaridan yoki mevalardan sharob tayyorlashadi.
Keyinchalik shu sharobdagi spirt miqdorini aniqlaydilar va 
oxirida degustatsiya o‘tkazadilar. Degustatsiya yakunida ranggi, hidi 
va tiniqligi (organoleptik) bo‘yicha sharobga baho beriladi.