Сабзавот экинларидан мўттасил ва юқори ҳосил олиб туришда маҳаллий


Гуллашининг биологияси ва уруғшунослиги


Download 3.5 Mb.
Pdf ko'rish
bet146/151
Sana03.12.2023
Hajmi3.5 Mb.
#1806389
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   151
Bog'liq
Сабзавот экинлари селекцияси ва уруғчилиги

 


Гуллашининг биологияси ва уруғшунослиги. Редиска хашаротлар 
ѐрдамида четдан чангланадиган ўсимликдир. Баҳорда уруғлари экилганидан 
ҳисоблаганда 50-70 кўпдан кейин гулга киради, гуллаши 30-35 кун давом 
этади. Гуллай бошлаган пайтдан ҳисоблаганда орадан 60-65 кундан кейин 
уруғлари гшшиб, етилади. Уруғлик экин илдизмевалари экилганидан бошлаб 
ҳисоблаганда 9-16 кундан кейин поя чиқара бопитайди, 25-35 кундан кейин 
гулга киради ва 110-125 кундан кейин уруға етилади. 
Редиска гуллари икки жинсли, тўрт аъзоли, ѐнбаргларсиз, мунтазам бўлиб, 
нектардонлари бор. Гул баргларининг ранги илдизмевасининг рангига бир 
қадар богат; бўлади (қорреляцион богааниш). Илдизмеваси оқ, навларининг 
гуллари оқ ѐки кукимтир- бинафшаранг бўлса, илдизмеваси сидирға қизил 
навларининг гуллари оч бинафшаранг-кнзил бўлади. Учи оқ бўладиган қизил 
редиска оқ ва оч пушти ранг гуллар чиқаради. 
Гул косачаси тушиб кетадиган тўртта баргчалардан ташкил топган. Гул 
тожи бўтсимон жойлашган тўрт япроқди. Чангчилари олтита, буларнинг 
иккитаси калта бўлиб, ташқи доирасида ва тўрттаси узун бўлиб, ички 
доирасида жойлашган. Уруғчиси бир- бирига қўшилиб кетган иккита мева 
барг ва иккита тумшуқчадан ташкил топган. Тугунчаси устки, узунасига 
кетган соҳта тусик юзага келганидан кейин соҳта икки уяли бўлиб қолади. 
Редиска бош поя билан ѐн новдаларининг ўсиши гуллаш даврида давом 
этиб боради. Айрим гулининг очилиб туриш муддати 40-50 соат. Шоналари 
аксари кечкурун 4-5 соат ичида аста-секин очилиб боради. Тўла гуллаши 
кечаси соат уч билан кундўзи соат ун икки ўртасида кузатилади. Эрталабки 
соатларда ўсимликдаги гуллар сони ҳаммадан кўп бўлади. Чангланиш гул 
тожи paco қайрилганидан 1,5-2 соат ўтганидан кейин бошланади. Чангланиш 
кун то тушга келгунича ва бундан огтунича 6-8 соат давом этади. Гул 
тумшуқчаси гулнинг ўзидаги чангдонлардан чанг тўкилиб бўлганидан кейин 
етилиб, чанг олишга тайѐр колга келади. Чангдонлар бўшалиб олганидан 
кейин гул барглари кечга келиб юмилади ва сўлиб қолади. 


Редиска гули шу тариқа тузилган бўлганидан, унда ўзининг ўзига тўғри 
келмаслиги яққол ифодаланган. Редиска ўзидан чангланиб қолганида уруғлар 
жуда кам тугнлади (атиги 25-30 фоиз ўсимликлар уруғ тугади). Редиска 
ўзидан чангланганида меваларидаги уруғлар эркин ҳолда чашланганидан 
кўра 2-3 баравар камроқ бўлади. Ўзидан чангланишда битган уруғлар 
авлодида илдизмевалар шакли жуда ўзгариб кетади. 
Редискани 
четдан 
чанглантирадиган 
асал 
арилар 
ва 
бошқа 
хашаротларнинг куншаб учиши тушдан кейинги соатларда кўрилади. Ypyғ 
ҳосили уруғлик экинга келиб турадиган асал арилар сонига махкам боғлиқ, 
четдаи чангланиш фоизи ҳам асал ариларга богаик бўлади. 
Редиска маданий ва ѐввойи ҳолда ўсадиган 

Download 3.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling