Salomatligi xizmati

Yuqish yo’llari. ESNO-10t infekstiyasi 2 xil yo’l bilan yuqadi. 
1. Ҳavo-tomchi yo’li. 
2. Fekal-oral yo’li. 
Bemorlar kasallikning avj olgan davrida atrofdagilar uchun xavf tug‘diradi. 
Bemorlar kasallikning 3-6 kunlari mobaynida viruslarni tashqi muҳitga chiqarib 
turadi. Shuni ta’kidlash kerakki, ESNO-10t bilan kasallangan bemorlar axlati bilan 
viruslarning ko’p miqdori tashqi muҳitga chiqib turishi aniqlangan. Shu tufayli 
ESNO-10t infekstiyasi fekal-oral yo’l bilan yuqishi isbotlangan. 
Kasallikka bo’lgan moyillik. Ushbu kasallikka bo’lgan moyillik yuqori. Bir 
yoshgacha bo’lgan chaqaloqlar, yosh bolalar ko’proq kasallanadi. Kattalarda 
kasallik engil, subklinik ҳolatda kechadi.

---

145 
ESNO-10t infekstiyasi mavsumiylikka ega. kasallik kuz, qish va baҳorda 
ko’proq uchraydi. 
ESNO-10t infekstiyasini boshidan o’tkazgan bemorlarda virusga qarshi 
immunitet shakllanadi va maxsus antitelolar 1-2 yil saqlanib turadi. 
Patogenezi. ESNO-10t infekstiyasida quyidagi patogenez bosqichlari qayd 
etiladi. 
1. ESNO-10t viruslarning epitelial ҳujayraga kirishi. 
2. Nafas yo’llaridagi epiteliy ҳujayralarining jaroҳatlanishi (destrukstiya, 
degenerastiya, nekroz). 
3. Virusemiya, toksenemiya. 
4. Virus-bakterial assostiastiya asoratlar shakllanishi. 
5. ESNO-10t infekstiyasiga qarshi maxsus antitelolar chiqishi. 
1-Bosqichda ESNO-10t virusi nafas yo’llaridagi epitelial ҳujayraning ichiga 
kirib olish xususiyatiga ega. Virus qobig‘idagi lipidlar va gemagglyutinastiya 
xususiyatga ega antigenlar yordamida nafas yo’lidagi epiteliy ҳujayralar 
membranalarini teshib stitoplazmaga kiradi. ESNO-10t virusi epiteliy ҳujayralari 
tarkibidan stitoplazma, endoplazma to’ri, mitoxondriyalarni jaroҳatlaydi. So’ng 
informastion RNKga aylanib juda tez ko’paya boradi. Natijada jaroҳatlangan 
epiteliylarda destrukstiya, degradastiya va nekroz ҳolati kuzatiladi.
2-Bosqichda ESNO-10t virusi va jaroҳatlangan va nekrozga uchragan epiteliy 
ҳujayralarning bo’laklari toksik xususiyatga ega bo’lib, bemor qon tarkibiga o’tadi 
va virusemiya, toksenemiya jarayoni kuzatiladi. Bemorlarda isitma chiqishi va 
intoksikastiya belgilari kuzatiladi. 
3-Bosqichda jaroҳatlangan va nekrozga uchragan epiteliy ҳujayralari ostidagi 
to’qimada yallig‘lanish, qon-tomirlar o’tkazuvchanligining oshishi kuzatiladi. 
Yallig‘langan to’qimaga endogen bakteriyalarning kirib olishi va ko’payishini 
ta’minlaydi. Virus – bakterial patogenetik jarayon sodir bo’ladi. To’qimalarda 
yallig‘lanish oqibatida asoratlar shakllanadi (bronxit, traxeobronxit, laringit, 
pnevmoniya). Virus – bakterial assostiastiyasi natijasida asoratlar shakllanadi. 

---

146 
Patogenezning keyingi bosqichida kasallikning 5-7 kunlari bemorlar qonida 
ESNO-10t infekstiyasiga qarshi maxsus (spestifik) antitelolar titri 2-4 barobar 
ko’payadi.