Samarqand davlat chet tillar instituti tarjimonlik fakulteti tarjima nazariyasi va amaliyoti kafedresi

tumov dorisining isi anqirdi. 
Bu o‘rinda tarjimadan Vicks - deb ataladigan, o‘zbek kitobxoni uchun hech 
narsani anglatmaydigan dori tomchisining nomi tushirib qoldirilgan. Bu 
asliyatdagi axborot mazmuniga biroz putur yetkazsada, o‘zbekcha matnnda 
tushunilishi qiyin elementning tushurib qoldirilishi asosiy axborot mazmuniga 
putur yetkazmaydi. 
Tarjima qilinayotgan matnning axborot qabul qiluvchiga tushunarli tilda qayta 
yaratish zarurati tarjimonni asliyatdagi tushunilishi qiyin bo‘lgan elementlarni 
asliyatda ko‘zda tutilgan ma’noda yetkazish uchun qo‘shimcha izohlar berishga 

---

22
majbur qiladi. Bunday elementlar asliyat tili kitobxonlari uchun bemalol tushunarli 
bo‘lsada, tarjima tili kitobxonlari uchun hech qanday ma’no anglatmasligi 
mumkin. Shunday qilib asliyatdagi implitsit axborot tarjimada eksplitsit 
informatsiyaga aylanadi: 
The Prime-Minister spoke а few words from a window in No. 10. 
Bu jumlani o‘qigan har qanday ingliz kishisi Londonning Dauning strit 
ko‘chasidagi 10 uyda bosh ministr qarorgohi joylashganini yaxshi biladi. Ammo 
o‘zbek kitobxonlarining ko‘pchiligi uchun bu narsa noma’lumligi turgan gap va 
shu sababli o‘zbekcha tarjimada tarjimon bu jumladagi so‘zlarni leksik 
transformatsiya orqali izohli o‘girishga, ya’ni ayrim leksik birliklar o‘rniga boshqa 
so‘zlar ishlatishga majbur: 
Bosh vazir o‘z qarorgohi balkonidan qisqa nutq so‘zladi. 
Ko‘p hollarda bunday transformatsiyalar generalizatsiya xarakterida bo‘ladi. 
Generalizatsiya - konkret ma’noli so‘zlarni tarjima tilida hammaga tushunarli 
bo‘lgan umumiy ma’noli so‘zlar bilan almashtirishdir. Masalan: 
Also, he would find flour, -- not much, -- a piece of bacon, and some 
beans (J. London «Love of life»-1905.) 
Bundan tashqari o’sha yerda oz bo’lsa ham un, bir parcha go’sht, loviya