Samarqand davlat chet tillar instituti tarjimonlik fakulteti tarjima nazariyasi va amaliyoti kafedresi

………….
39
2.3. Pragmatikaning ifodalanishida asliyatning janr xususiyatlari………………..42
III BOB. PRAGMATIK XUSUSIYATLARNING TARJIMADA BERILISHI 
3.1. Asliyatdagi pragmatik xususiyatlar va ularning tarjimada qayta yaratilishi 
xususida…………………………………………………………………………..46 
3. 2. Asliyatdagi realiyalar va ularning pragmatik xususiyatlarini tarjimada berish 
masalalari………………………………………………………………………….51 
3.3. 
Jek 
Londonning 
«Hayotga 
muhabbat» 
hikoyasidagi 
pragmatik 
xususiyatlarning tarjimada ifodalanishi…………………………………………...55
XULOSA VA TAKLIFLAR…………………………………………………….62 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI ………………………..64 
ILOVA……………………………………………………………………………68 
 
 

---

3
KIRISH. 
Mavzuning dolzarbligi. 
Tarjima lingvistika, madaniyatshunoslik,
qiyosiy etimologiya, informatika, qiyosiy sotsiologiya va boshqa shu kabi turli xil 
fanlar bilan uzviy bog‘liq fandir. Ayniqsa uning tilshunoslik bilan aloqasi 
beqiyosdir. Haqiqatda ham tarjimaning tilshunoslik bilan chambarchas bog‘liqligi 
ba’zilarni tarjima borasidagi noto‘g‘ri bahs-munozaralarga, masalan, uni 
tilshunoslikning bir qismi deb talqin etishga olib kelgan. Bunday fikr tarafdorlari 
tarjimani amaliy yoki qiyosiy tilshunoslikning bir qismi deb hisoblashadi. 
Strukturalistlar ta’siri ostidagi bu qarash tarafdorlari tilshunoslar tomonidan 
keltiriladigan kontekstdan tashqari misollarga mos kelmaydigan muloqotning rolini 
rad etishga urinadilar. 
Har bir tarjima tarjima jarayonida ma’no kasb etuvchi gaplar va tagma’noga 
ega so‘zlar sifatida ikki bosqichdan o‘tadi. Shunday bo‘lsada toki nutq 
faoliyatining madaniyatlararo shakli mavjud emas ekan tarjimon uchun tarjimaning 
pragmatik muammolari ham mavjud bo‘ladi. 
Shunga ko‘ra tarjimon ma’lumotni tarjimada hech qanday xatoliksiz to‘g‘ri 
yetkazib berish uchun umummadaniy progmatik bilimlaridan foydalanishiga 
to‘g‘ri keladi. Nutq hodisasi va emotsional ta’sirni yaqindan o‘rganish tabiiyki, 
tarjimaning bir nechta nazariyalarini keltirib chiqaradi, ayniqsa ekvivalent ta’sir 
yoki harakat prinsipiga va boshqa tilda qanday bo‘lsa shunday aytish kerakligini 
ta’kidlovchi «yolg‘on talqin»ga asoslangan dinamik ekvivalentlik. Har ikkala 
nazariya ham nutq faoliyati va hodisasi madaniyatlararo farq qilishini tan olgan 
holda tarjimonlarni madaniyatlararo progmatik muvoffaqiyatga erishishga undaydi. 
Ammo tarjimada pragmatik ekvivalentlikka erishishda asliyatdagi matn 
tilining semantik xususiyatlari, so‘zlarning ma’nolari, ularning qo‘llanilishi va 
boshqa so‘zlar bilan bog‘lanishibir qancha to‘sqinliklarni keltirib chiqaradi.
Tarjimaning asliyatga shaklan va mazmunan monand tarzda yaratilishining 
birdan-bir sharti tarjimonning o‘z tilida asliy monand lisoniy vositalar tanlab 
ishlata olishidir. Bu ma’suliyat uning zimmasiga avvalo asliyat ma’no vazifasini 

---

4
bekamu-ko‘st ado etish, so‘ngra xotirasida shakllangan fikrni o‘z tili madaniyati 
va me’yori asosida to‘la-to‘kis ifoda etish vazifasini yuklaydi.