Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

boshi qotib o‗tirardi. (Cho„lpon) 5. Nilufar miyasi g„ovlab ketayotganini sezib, 
sanchib og‗rigan chakka tomirlarini siladi, bir nuqtaga tikilib, uzoq o‗tirdi. (O. 
Yoqubov) 6. Bu ikkala qarindoshim bir-biriga joni achiydigan, bu qadar mehrli ekan-
u, men nima xayollarga borib yuribman! (Murod Mansur) 7. Sur‘atga odamning ichi 
achiydi, har holda do‗stimiz, hamshahrimiz. (Erkin A‟zam) 8. Ikki g‗arib bir 
yoqadan bosh chiqargan edik. (Oybek) 9. Nega qo‗llamaylik, nega bir jon-bir tan 
bo„lmaylik?! (Murod Mansur) 
 
3-misol. 
 
1) adabini yemoq – qilmishiga yarasha jazosini olmoq; 2) burni koʻtarilmoq – 
kibrlanmoq, gerdaymoq; 3) bu qulogʻidan kirib, u qulogʻidan chiqib ketmoq – 
e‘tibor bermaslik, xotirasida tutib qolmaslik; 4) misi chiqmoq – oshkor boʻlmoq, siri 
fosh boʻlmoq; 5) bir yoqadan bosh chiqarmoq – hamjihat boʻlmoq, yakdillik bilan;
6) yuzi shuvut boʻlmoq – uyatli holda qolmoq; 7) koʻzini boʻyamoq – aldamoq; 8) 
laqqa tushmoq – aldanmoq; 9) ogʻzidan bol tomadigan – shirinsuxan; 10) chehrasi 
ochilgan – xursand; 11) oʻtakasi yorilmoq – qoʻrqmoq; 12) qoʻy ogʻzidan choʻp 
olmagan – yuvosh. 
 
Savol va topshiriqlar: 
 
 
1. Uslubiy boʻyoqdor leksika deganda qanday soʻzlar nazarda tutiladi? 
2. Ijobiy boʻyoqdor soʻzlarni sharhlang. 
3. Salbiy boʻyoqdor soʻzlarni sharhlang. 
 
ADABIYOTLAR 
Asosiy adabiyotlar 
1. Jamolxonov N. Hozirgi o‗zbek tili. 1-qism. –T.: O‗qituvchi, 2005.
2. 
Sayfullayeva R. va boshqalar. Hozirgi o‗zbek adabiy tili. –T.: Fan va 
texnologiya, 2010.
Qo‘shimcha adabiyotlar 
3. Rahimov S., B.Umurqulov. Hozirgi o‗zbek tili. –T.: O‗qituvchi, 2003.
4. Jamolxonov H. Hozirgi o‗zbek adabiy tili I-II qism. –T., 2004. 
5. Qilichev E. Hozirgi o‗zbek adabiy tili. –Buxoro, 1999. 
6. Qudratov T., Nafasov T. Lingvistik tahlil. –T.: O‗qituvchi, 1981.
7. Qo‗chqortoev I. So‗z ma‘nosi va uning valentligi. –T.: Fan, 1977. 
8. Mirtojiev M.M. O‗zbek tili semasiologiyasi. –T.: Mumtoz so‗z, 2010.
9. Ne‘matov H., Bozorov O. Til va nutq. –T.: O‗qituvchi, 1993.

---

59