Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Son 
Agar bir soʻzi yakka (bir marta) 
qoʻllansa, son hisoblanadi. 
Qani, 
uka, 
bir 
suhbatlashaylik! 
Ayiruv bogʻlovchilarining ma‟no va vazifalari 
№ 
Xususiyati 
Bogʻlovchilar 
Misollar 
1 
Voqea-hodisalarning faqat 
bittasi roʻy berishini 
ifodalaydi 
yo, yoki, yoxud, 
yoinki, 
yo … yo, xoh … xoh 
Yo men, yo sen borasan. 
Yo qalam, yo ruchka 
olaman. 
2 
Voqea-hodisalarning 
galma-gal roʻy berishini 
ifodalaydi. 
goh … goh, dam … 
dam, ba‘zan … ba‘zan, 
bir…bir 
Goh men, goh u boramiz. 
Goh qor, goh yomgʻir 
yogʻadi. 
6-misol. Ayiruv bogʻlovchilari ajratib koʻrsatilgan. 
1. Yo bir maslahatni aytib bo‗ladi, yo ro‗zg‗or ishini. (Cho„lpon) 2. Goh u 
birdaniga o‗yga tolib yuragimga g‗ulg‗ula solar, goh xomush tortib qolganimni ko‗rib 
kular edi. (Xayriddin Sulton) 3. Usmonali militsiyaga dam telefon qilar, dam o‗zi 
borib kelar, yana kechasi bilan telefon oldida o‗tirib chiqardi. (S. Zunnunova) 4. 
Savobdir jilg‗aga «soysan» deb aytsang Yo xunuk ayolga «oysan» deb aytsang. (A. 
Oripov) 5. Yo istagan bu maqsadga erishaman, yo o‗lim meni bu yo‗lda halok etadi. 
(Ibn Sino) 6. Suzmoqdami yo chopmoqda, Suv tagidan ne topmoqda? (Mirtemir) 

---

182 
INKOR BOG„LOVCHISI 
Uyushiq bo‗lak va gaplarni inkor ma‘nosini yuklagan holda bog‗lovchi na...na 
yordamchisi inkor bog‗lovchisi sanaladi. Bunda gapning kesimi tasdiq shaklida 
bo‗ladi. Masalan: Na Sodiq, na Qodir keldi. Na...na yuklama vazifasida ham kelishi 
mumkin. Bunda gapning kesimi inkor shaklida bo‗ladi. Masalan: Na Sodiq, na Qodir 
kelmadi. 
Na...na yuklama vazifasini ham bajarganligi uchun vazifadosh bogʻlovchi 
sanaladi.