Samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov kadrlar konsaltingi

 
14.9-jadval 
№ Iqtisodiy kо‘rsatkichlar 
Satr 
№ 
Bazis 
davr 
Hisobo
t davr 
Nisbati, % 
1. Ish haqi jamg‘armasi 
Sh.j.-rо‘yxatdagi 
ishlovchilarga 
-tashqi 
qо‘shimcha 
ishlovchilarga 
-rо‘yhatdagi 
tarkib 
shartnomasiga kо‘ra 
Asosiy 
faoliyatdagi 
ishlovchilarga SIP 
01 
02 
03 
04 
05 
496830 
485785 
7045 
4000 
461732 
496761 
475511 
7050 
4200 
457525 
97.97 
97.89 
100.07 
105 
99.09 
2. Ijtimoiy 
xarakterdagi 
tо‘lovlar, sо‘m 
- / - 
- / - 
- / - 
- / - 
01 
02 
03 
04 
05 
7637 
7637 
- 
- 
7194 
7536 
7536 
- 
- 
7104 
98.68 
98.68 
- 
- 
98.75 
3. О‘rtacha rо‘yhatdagilar 01 
475 
471 
99.16 

---

172 
soni 
- / -
- / - 
- / - 
- / - 
02 
03 
04 
05 
460 
10 
5 
435 
456 
10 
5 
430 
99.13 
100 
100 
98.85 
4. 
5. 
6. 
7. 
Jami: 
Jami daromad (sо‘m) 
(1.01q + 2.01q) 
SIP daromadi (sо‘m) 
(1.05q + 2.05q) 
SIP ish haqi (sо‘m) 
(1.05q : 3.05q) 
SIP о‘rtacha daromadi 
(sо‘m) (6q + 2.05q : 
3.05q. ) 
504467 
468926 
1061.45 
1077.99 
494297 
464629 
1064.01 
1080.53 
97.98 
99.08 
100.29 
100.24 
Hisob-kitob natijalari (14.9. - jadval) sanoat ishlab chiqarish 
kadrlari (SIP) bо‘yicha ish haqi jamg‘armasi tejalishi omilini aniqlash 
imkonini beradi: 
1. SIP sonining о‘zgarishi hisobiga IHJ tejalishini aniqlaymiz: 
±∆ IHJ ═ (Sh – Sbaz) ∙ Z/ r. baz. (14.2) 
±∆ IHJ ═ (430 – 435) ∙ 1061,45 ═ - 5307,25 (sо‘m) 
2. О‘rtacha ish haqining (Z/) о‘zgarishi hisobiga ±∆ IHJ 
tejalishini aniqlaymiz:
±∆ IHJ═ (Z/r.his. – Z/r.baz.) ∙ Sh (14.3) 
±∆ IHJ═ (1064.01 – 1061.45) ∙ 430 ═ + 1100.8 (sо‘m) 
Tekshirish: ∆ IHJ═ ∆ IHJ(1)+ ∆ IHJ(2) (14.4) 
457525–461732═ -5307,25+1100,8=4207≈ -4206,45═ - 4207 (sо‘m) 
Xulosa qilamiz: SIP sonining 5 kishiga qisqarishi ish haqi 
jamg‘armasini 4207 sо‘mga tejalishiga olib keldi. 
Huddi shunday 14.2 -14.4 formulalar yordamida sanoat ishlab 
chiqarish kadrlari daromadiga omillar (son va о‘rtacha daromadlarni) 
ta’sirini aniqlash mumkin (14.9-jadval): 

---

173 
1. ±∆ D1 ═ (430 - 435) ∙ 1077,99 ═ - 5389,95 (sо‘m); 
2. ±∆ D2 ═ (1080,53 – 1077,99) ∙ 430 ═ 1092,2 (sо‘m). 
Tekshirish: 464629-468926 ═ -5389,95+1092,2–4297 ═ -4297,75 (sо‘m) 
Shunga о‘xshab, kadrlarning barcha qiziqtirilayotgan kategoriya-
lari bо‘yicha ish haqi jamg‘armasi va ijtimoiy xarakterdagi tо‘lovlar-
dan foydalanishning tahlili о‘tsaziladi. 
Omilli tahlilda quyidagi holatlarni hisobga olish kerak: 
– mahsulot hajmi о‘zgarishi sabablari (solishtirma narhlarda) quyi-
dagilar bо‘lishi mumkin: kadrlar sonining (asosiy ishchilar) о‘zgari-
shi; mahsulot birligining mehnat sarfi о‘zgarishi; shtatlardagi 
intizomning buzilishi; 
– SIP о‘rtacha ish haqning о‘zgarishi sababi quyidagilar: muko-
fotlash, qо‘shimcha tо‘lovlar, ustamalar tizimidagi va ish vaqtidan 
tashqari ishlangan ishlar hajmidagi о‘zgarishlar. Buning haqiqiy 
sababini kadrlar kategoriyalari bо‘yicha ish haqi jamg‘armasi tarkibini 
tahlil qilish yо‘li bilan aniqlash mumkin. 
Bunday tahlil unumsiz tо‘lovlarni topish imkonini beradi (ish 
vaqtidan tashqari ish uchun, normal sharoitlardan chetlashganlik 
uchun qо‘shimcha tо‘lovlar, ishchining aybisiz bо‘lgan brak 
mahsulotga haq tо‘lash va h.z.).
Unumsiz tо‘lovlar hajmini bilib, kadrlar kategoriyalari va jami 
kadrlar bо‘yicha ish haqi va ijtimoiy xarakterdagi tо‘lovlar mablag‘-
laridan foydalanish samaradorligini aniqlash mumkin (14.1- formula).