Samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov kadrlar konsaltingi

14.10-jadval 
№ 
Iqtisodiy kо‘rsatkichlar 
Bazis 
davr 
Hisobot davr 
О‘sish 
sur’ati, % 
1. Mahsulot hajmi, ming sо‘m 
37500 
38960 
103.9 
2. 1ta SIPga mahsulot ishlab 
chiqarish, sо‘m 
86.2 
90.6 
105.1 
3. Fond qaytimi, sо‘m 
2.46 
2.61 
106.1 
4. Material qaytimi,sо‘m 
1.78 
1.56 
87.4 
5. Aylanma 
vositalarning 
aylanishi (aylanish soni) 
4.07 
3.96 
97.3 
6. Rentabellik ,% 
30.2 
27.8 
92.1 
7. 1ta SIPga о‘rtacha daromad, 
sо‘m 
1077.99 
1080.53 
100.24 

---

174 
Ish haqi va ijtimoiy xarakterdagi tо‘lovlar mablag‘laridan foyda-
lanish samaradorligini aniqlash va tahlil qilish uchun 14.10-jadvalni 
tuzamiz (boshlang‘ich ma’lumotlar 14.8, 14.9 - jadvallar). 
Keltirilgan algoritm bо‘yicha korxona xо‘jalik faoliyatining 
kompleks natijasi koeffitsiyentini aniqlaymiz: 
Kkomp. ═ 1.039 ∙ 1.051 ∙ 1.061 ∙ 0.871 ∙ 0.973 ∙ 0.921 ═ 0.907 
Ish haqi va ijtimoiy xarakterdagi tо‘lovlar mablag‘laridan 
foydalanish samaradorligi Kkomp ning va SIP 1ishlovchisining 
daromadini tavsiflovchi koeffitsiyentning nisbati sifatida aniqlanadi: 
Ksam ═ 0.907 : 1.0024 ═ 0.905 
Ksam < 1, shunday ekan, amaldagi ish haqi va ijtimoiy xarakterdagi 
tо‘lovlar mablag‘laridan foydalanish tizimi samarasiz. 
Ushbu paragraf yakunida shuni aytish mumkinki, ish haqi kor-
xona iqtisodiyotining eng zarur mehnat kо‘rsatkichi hisoblanib, uning 
yordamida barcha mehnat kо‘rsatkichlarining о‘zaro aloqadorligi 
amalga oshadi. 
5. Mehnat unumdorligining о‘sish sur’atlari bilan mehnatga haq 
tо‘lash darajasi о‘rtasidagi nisbatni о‘rganish 
 
Ish haqi jamg‘armasidan foydalanishni tahlil qilishda korxona 
xodimlarining о‘rtacha ish haqi tо‘g‘risidagi, uning о‘zgarishi,
shuningdek, uni belgilovchi omillar haqidagi ma’lumotlarni 
о‘rganish muhim ahamiyatga egadir. Binobarin, bundan keyingi tahlil 
toifalari va kasblar bо‘yicha, shuningdek butun korxona bо‘yicha bitta 
xodimning о‘rtacha ish haqi о‘zgarishi sabablarini о‘rganishga 
qaratilishi lozim. Bunda о‘rtacha yillik ish haqi bitta ishchining bir 
yilda ishlagan kunlari soniga, ish smenasining davom etishiga va 
о‘rtacha soatlik ish haqiga bog‘liq ekanligini hisobga olish zarur: 
YIH=K x D x SIH (14.5.) 

---

175 
Bu omillarning xodimlar toifalari bо‘yicha о‘rtacha yillik ish 
haqi darajasining о‘zgarishiga ta’sir etishini hisoblash mutlaq farqlar 
usuli bilan amalga oshiriladi (14.11-jadval).