Samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov kadrlar konsaltingi

14.11-jadval 
Ishlab chiqarish korxonasida mehnatga haq tо‘lash darajasini 
tahlil etish 
 
Xodimlar toifasi 
Bitta xodim 
ishlagan ish 
kunlari soni 
Ish smenasining 
о‘rtacha 
davom etishi 
О‘rtacha soatlik 
ish haqi, ming 
sо‘m 
Reja 
Haqi-
qatda 
Reja haqiqat 
reja 
Haqi-
qatda 
Ishbay ishchilar 
220 
210 
7,95 
7,8 
58,6 
64,10 
Vaqtbay 
ishlovchilar 
220 
210 
7,95 
7,8 
49,53 51,97 
14.12-jadval 
Ishlab chiqarish korxonasida о‘rtacha yillik ish haqi miqdorini 
aniqlash 
 
Xodimlar 
toifasi 
О‘rtacha yillik ish haqi, 
ming sо‘m 
Ishchining rejadagi о‘rtacha yillik 
ish haqidan farqlanish, ming sо‘m, 
shu jumladan, quyidagilar hisobiga 
о‘zgargan: 
Reja 
haqiqat Farq, 
+/- 
ishlangan 
kunlar 
soni 
smenaning 
davom etishi 
о‘rtacha 
soatlik ish 
haqi 
Ishbay 
ishchilar 
102500 1050000 2500 
-4659 
-1846 
9005 
Vaqtbay 
ishlovchilar 
86625 
85121 -1504 
-3938 
-1560 
3994 
Ishlovchilar о‘rtacha ish haqining biror vaqt ichidagi (yil, oy, 
kun, soat) о‘zgarishi uning indeksi (Iо‘h) bilan ajralib turadi, u hisobot 
davridagi о‘rtacha ish haqining (О‘Hh) bazis davridagi о‘rtacha ish 
haqiga (О‘Hb) nisbati bilan aniqlanadi. 

---

176 
Mehnat unumdorligi indeksi ham xuddi shunday hisoblanadi 
(Iym): 
038
,
1
.
ln
5
,
102
.
ln
4
,
106
'
'
'



s
m
s
m
H
O
H
O
I
r
h
h
o
04
,
1
.
ln
480
.
ln
499



s
m
s
m
YM
YM
I
r
h
ym
Keltirib о‘tilgan ma’lumotlar tahlil qilinayotgan korxonada 
mehnat unumdorligining о‘sish sur’atlari mehnatga haq tо‘lashning 
о‘sish sur’atlaridan oldinlab ketgan. Oldinlab ketish koeffi-
tsiyenti (Kok) quyidagiga teng: 
Kok=Iym:Iо‘h=1,04:1,038=1,002 
Mehnat unumdorligining о‘sish sur’atlari bilan unga haq tо‘lash 
о‘rtasidagi nisbatlarning о‘zgarishi munosabati bilan ish haqi 
jamg‘armasining tejalishi (-Ye) yoki ortiqcha sarflanishi (+Ye) 
summasini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanish mumkin: 
4
,
41
038
,
1
04
,
1
038
,
1
21465
'
'






h
o
ym
h
o
h
I
I
I
IHJ
Ý
mln.s (14.6) 
Bizning misolimizda mehnat unumdorligi о‘sishi sur’atlari 
mehnatga haq tо‘lashning о‘sish sur’atlariga nisbatan ancha yuqori 
bо‘lishi ish haqi jamg‘armasining 41,4 mln. sо‘m tejalishiga imkon 
berdi. Inflyastiya sharoitida о‘rtacha ish haqining о‘sish indeksini 
tahlil qilishda ana shu davrdagi iste’mol tovarlari va xizmatlar 
narxining о‘sish indeksini hisobga olish zarur (Ih): 
n
ih
I
H
O
H
O
I


0
1
'
'
(14.7) 
Masalan, hisobot yilida xodimlarning о‘rtacha yillik ish haqi -
106,4 mln.sо‘m, о‘tgan yili - 76 mln.sо‘m bо‘lgan, ana shu davrdagi 
inflyatsiya indeksi 1,5ni tashkil etadi: 
933
,
0
5
,
1
76
4
,
106
1



ih
I

---

177 
Demak, korxona xodimlarining real ish haqi tahlil etilayotgan 
davrda kо‘paymagan, balki 6,7% kamaygan.