Samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov kadrlar konsaltingi

4. Axborot yig‘ish 
Boshqaruv auditi tadqiq etilayotgan vaziyat (muammo)ni 
ta’riflovchi va faktik ma’lumotlar bilan mustahkamlangan tavsiyalarni 
shakllantirish imkonini beruvchi zarur axborotni olish va о‘rganishga 
asoslangan. Faktlarni yig‘ish – auditorlik tadqiqotining eng 
mashaqqatli bosqichi. Yig‘ilayotgan axborotning xususiyati mijoz 
faoliyatining sohasiga, audit muammolari va maqsadlarining tavsifiga 
bog‘liq. Olingan ma’lumotlar asosida barcha asosiy jarayonlar, 
munosabatlar, sabablar va о‘zaro bog‘liqliklar aniqlanishi kerak. 
Asosiy e’tibor muammoni hal etish imkoniyatlariga va ularni amalga 
oshirish yо‘llariga qaratiladi. Har bir bosqich auditorning keyingi 

---

66 
ishini ma’lumotlar bilan ta’minlashi lozim. Boshqaruv auditida 
quyidagilar asosiy axborot manbalari bо‘lib xizmat qiladi: 
1) 
chop 
etilgan 
axborot: 
moliyaviy 
hisobotlar, 
biznes- 
rejalar, hukumat va kredit muassasalariga taqdim etilgan hisobotlar, 
iqtisodiy sharhlar, tashkilotning reklama materiallari; tashkilot 
tomonidan tо‘planadigan tashqi vaziyat haqidagi boshqa axborot. 
Chop etilgan axborot iqtisodiyotning mijoz ishlayotgan tarmog‘idagi 
sharoitlar va tendensiyalarni, shu jumladan, texnologik ishlanmalar va 
bozor sharoitlarini; mijoz amal qilishi shart bо‘lgan qoidalarni; 
boshqaruv amaliyotini; mehnat munosabatlarini, ma’muriyat bilan 
kasaba uyushmalari о‘rtasidagi munosabatlarni yoritishi mumkin; 
2) mijoz tashkilot ichidagi yozuvlar va hisobotlar ichki sharoitlar – 
resurslar, maqsadlar, rejalar, ish samaradorligi haqidagi axborotni, shu 
jumladan, texnologiyalar va asbob-uskunalar, rahbariyatga ishlab 
chiqarish va sotish hisobotlarini, moddiy boyliklar harakati 
tо‘g‘risidagi axborotni, personalni baholash ma’lumotlarini о‘zida 
mujassam etadi. Tashkilotga о‘z axborotini yiqqandan kо‘ra 
mijozning axborotidan foydalanish qulayroq. Biroq, kо‘plab yozuvlar 
ishonchli emas va subyektiv xususiyatga ega, demak haqiqtni buzib 
kо‘rsatadi. Yozuvlardan foydalanish ularni tо‘g‘riligini va hozirgi 
sharoitlarga mos kelishini tekshirishni nazarda tutadi, chunki 
yozuvlar mazmuni voqyealarni baholashning qо‘llanilayotgan 
mezonlariga bog‘liq; 
3) ichki maslahat bо‘linmasi yoki ichki auditning axboroti; 
4) auditor (auditorlik firmasi)ning doimiy mijozlar haqidagi yoki 
vaziyat nuqtai nazaridan shunga о‘xshash tashkilotlar haqidagi 
ma’lumotlarni о‘zida mujassam etgan axborot bazasi.