Samarqand davlat universiteti german m. V., Yuldashev sh. Q., Usmanova d. Q.,Xalikova L. N

 
Hukumat
( G )
Biznes
(B)
Iste'molchi
(C)
Hukumat
( G )
G2g
Muvofiqlashtirish
G2b
Ma'lumot
G2c
Ma'lumot

---

48 
Biznes
(B)
B2G
Davlat xaridlari
B2B
Kompaniyalar 
o'rtasidagi savdo 
bitimlari
B2C
Chakana savdo
Iste'molchi
(C)
C2G
Soliq
C2B
Narxlarni 
taqqoslash
C2C
Auksion 
bozorlari
Rasm 2.4.1. Tijoratni tashkil etish modellari 
Hozirda elektron tijoratning 3 ta sub'ekti -
biznes ( B ) , davlat ( G ) va iste'molchi ( C ) tomonidan keng foydalaniladi. Elektron 
tijoratni tashkil etish modellarini batafsil ko'rib chiqamiz . 
B2B Model - ( Business–to Business, Biznesdan - Biznesga) 
B2B atamasi odatda onlayn xizmatlarning keng doirasini anglatadi, ularda 
biron bir tarzda, xususiy shaxslar emas, balki korxonalar va kompaniyalar 
qatnashadilar. B2B sektorida kompaniyalar bir-birlariga sotadigan tovarlar va 
xizmatlar sotiladi. Asosiy tovar va pul aylanmasi korporativ muhitda ro'y beradi va 
iste'mol bozoriga deyarli kirmaydi. 
B2B - bu faoliyat turi bo'lib, Internet orqali ikki kompaniya o’rtasida biznes 
yuritish ma’nosini bildiradi (bitim - ihtiyoriy bozor bitimi va taraflarning kelishuvi 
bilan amalga oshiriladigan qo'shma iqtisodiy faoliyat hisoblanadi). 
Internetda ushbu turdagi faoliyat kompaniyalar uchun eng istiqbolli 
hisoblanadi. Bu ishlab chiqaruvchilar o'rtasida yangi darajadagi savdo aloqalarini 
o'rnatishga imkon beradi va ular o'rtasidagi sheriklik uchun yaxshi zamin yaratadi. 
Bozor ochilib bormoqda va mahalliy bozorda o'zaro hamkorlik qilish va zarur 
xizmatlarni sotib olishuchun ko'plab imkoniyatlar yaratadi va mavjud chet eldan 
materiallar va asbob-uskunalarni olib kirishdan yoki biznes sherikini uzoq vaqt 
izlashlashdan ozod qiladi. Xalqaro ma'noda elektron tijorat kompaniyaga global 
bozorda yuqori faollik qilish uchun yaxshi imkoniyat beradi. 
B2B tizimi oddiy foydalanuvchilar, boshqa mumkin bo'lgan hamkorlar uchun 
ochiq  ham bo'lishi mumkin, shu bilan, yopiq ham bo’lishi mumkin, yani faqat 
ma'lum hamkorlar yoki ishchi guruh va faqat ma'lum bir texnologik vazifalarni 
amalga oshirish uchun mo’jallangan bo’ladi. 

---

49 
Ushbu modeldan foydalangan holda elektron tijorat yagona 
axborot tarmog'i orqali amalga oshirilishi mumkin (Rasm 2.4.2.). 
Rasm 2.4.2. Yagona axborot tarmog'iga ega B2B elektron tijorat tizimi
  
B2B saytlari orasida funktsional imkoniyatlari bilan quyidagi guruhlarni 
ajratish mumkin: 

Kataloglar. Ular B2B turidagi saytning eng arzimas versiyasi bo'lib, unda 
xaridor tomonidan belgilangan narxdagi mahsulot sotuvchisini topadi ; 

Elektron birjalar. Ular kataloglarga qaraganda ancha murakkab va amalda 
haqiqiy birjalarga o'xshaydi. Ular asosan iste'mol tovarlari, masalan, don, 
qog'oz, metall va boshqalar savdosi uchun ishlatiladi. 

Elektron jamoa. Biznes bilan shug'ullanish har doim ham hamma uchun tanish 
bo'lgan savdo operatsiyalarini amalga oshirish bilan bog'liq emas. Biznes 
sheriklar ishtirokini talab qilishi mumkin bo'lgan ko'plab boshqa sohalar 
mavjud. Masalan, 
turli 
xil 
tadqiqotlar, 
siyosiy 
lobbilar 
yoki 
fikr 
almashish. Internet kuchlar va qiziqishlarni birlashtirish uchun mukammal
vositadir. 
Bugungi kunda elektron tijoratdagi barcha bitimlarning katta qismi aynan shu 
modelga to'g'ri keladi; Ushbu sektorda tashkilotlar o'rtasidagi 
munosabatlarning juda keng doirasi mavjud: tovarni ishlab chiqaruvchi uni o'z 
etkazib beruvchilari yoki sotuvchilar orqali sotishga harakat qiladi , ular esa o'z 
navbatida dilerlar orqali ishlaydi. 
Internetda B2B tizimlariga savdo maydonchalari, birjalar, kim oshdi savdolari 
va portallari kiradi. Internet asosiy maqsadi - B2B yechimlari - hamkor izlashni
soddalashtirish, xulosa vabitim ijrosini ta'minlash